Masiton met al zijn Gekken Kunnen Uw tot vreugd verstrekken.

Wie was Masiton, wie was de baas van 't spel?

Een van de oudste berichten over de troupe van Magito is een kinderprent gemaakt tussen 1680-1700. Hieronder de prent en het bij de prent horende versje.

NB Ik ben in plaats van “verstrekken” ook “verwekken” tegengekomen.

De Magito's, Toneelspelers, Acrobaten en Musici of oorlogsvluchtelingen 

Deze kinderprent met 36 houtsneden, dateert ongetwijfeld van omstreeks 1680-1700, volgens
Dr. G. J. Boekenoogen ¹, een kenner op dit gebied. Boekenoogen zegt hier verder over: "Die prent is waarschijnlijk een van de oudste berichten over Magito en zijn spel. Als dus ook de onderschriften van de prent oud zijn en de naam van Masiton niet voor die van een oudere collega in de plaats is gekomen, dan moet de familie Magito reeds van het einde der 17de eeuw af de Hollandsche kermissen hebben opgeluisterd".

Op de prent is zichtbaar Masiton met heel zijn troep. Afgezien van toneelkleding dragen de personages een kostuum uit 1680-1700. Bijna alle dames dragen een Fontage (naar maîtresse van Louis XIV). Er is geen twijfel aan of de houtsneden komen uit genoemde periode.

Het hele verhaal van Boekenoogen over deze prent is terig te vinden via deze link

Maar… wie was Masiton, wie was de baas van 't spel?

In de zeventiende eeuw trokken groepen toneelspelers, onder andere afkomstig uit Calais, rond in het noorden van Frankrijk. Van een groep uit Calais is bekend dat zij voltigeren, koorddansen en springen (acrobatiek) op hun programma hadden staan. Ze kwamen in de inleiding al ter sprake.

In het register van de Armenkamer van Gent is de inschrijving van de comediantengroep terug te vinden. Weliswaar is deze inschrijving van enige jaren voor de tijd van Anthoine Magitot uit Ardres en zal de samenstelling wat veranderd zijn, maar de troepen comedianten waren in Pas de Calais nog volop te vinden

Armenkamer Gent
French, Italian, Spanish and German Actors and Others Artists at Ghent (1575-1700)
Willem Schrickx

In Pas de Calais, waarin Calais, Saint Omar en Ardres liggen, werd jarenlang gevochten tussen Fransen, Engelsen, Nederlanders en Spanjaarden. Het gebied kende dus Engelse enclaves en tijdens oplaaien van conflicten, kampen met Engelse legertroepen. Ook de Engelsen konden niet zonder lokale werknemers, leveranciers en niet zonder comédianten, al was het maar om de stemming onder de soldaten op peil te houden.

Dat Anthoine op een of andere manier diensten leverde aan de Engelsen, lijkt zeer waarschijnlijk gezien zijn bijnaam: "dit Langlois" ofwel: hij die de Engelsman wordt genoemd.  De naam Langlois komt niet alleen in dit gebied regelmatig voor, maar ook rond het Franse hof, waar een Engelse prinses trouwde met een Franse Koningszoon.

Anthoine kan de lokale bakker of slager zijn geweest, maar, ... we hebben het wel over een Magito!
Meer waarschijnlijk is dat Anthoine zich, bijvoorbeeld als muzikant, aangesloten had bij een rondtrekkende troupe.

Rond Ardres, waar Anthoine en Marie Magito in 1657 Philippe lieten dopen, werd zwaar gevochten. Niet alleen was dat gevaarlijk, maar de leden van de rondreizende comédiens waren, in tegenstelling tot de bakker en de slager, ook hun bron van inkomsten kwijt. De kans dat de comédiens besloten het gebied te verlaten, lijkt reëel. Jaren daarvoor waren voorgangers van de troupe uit Calais al meerdere malen gesignaleerd over de grens, in Gent, en de Magito's hadden wat verder naar het noorden, in Amsterdam en omgeving, bovendien familie waar ze naar toe konden.

De relatie tussen Anthoine en Hubert en Antonio/Anthoine in Amsterdam is mij niet helemaal duidelijk geworden. Gezien de geschatte leeftijden van de laatste twee, waren zij mogelijk een oom en neef van Anthoine.

Vertrekken uit Ardres als onderdeel van een troupe, zal ook voordelen hebben gehad.
Reizen met een troupe zal veiliger geweest zijn en zal wellicht de mogelijkheid geboden hebben om wat bezittingen mee te nemen. Daarnaast kon de troupe buiten het gevechtsgebied weer optreden en, niet onbelangrijk, inkomsten genereren.

De troupes bestonden vaak uit families en hun kennissen. Hun kinderen werden door de troupe opgeleid tot acteurs en in het geval van een troupe als die uit Calais, tot koorddansers, acrobaten en niet te vergeten muzikanten. Het programma van de groep uit Calais, waar zij jaren eerder mee optraden, lijkt als twee druppels water op het programma waarmee de Magito's, eenmaal in Nederland, langs de jaarmarkten trokken: voltigeren, koorddansen en springers.

Dr. G. J. Boekenoogen, heeft de prent van Maziton met al zijn gekken gedateerd op 1680-1700. De baas van het spel moet iemand zijn geweest, die aan het eind van de 17e eeuw in de bloei van zijn leven was en voldoende ervaring en capaciteiten had om een troupe, zoals afgebeeld, aan te sturen. Er zijn twee ons bekende Magito's die wat leeftijd betreft daarvoor in aanmerking komen: Anthoine en zijn zoon Alexis.

Wanneer de prent rond 1680 werd gemaakt, heeft Alexis waarschijnlijk nog niet het overwicht gehad om de afgebeelde Maziton te kunnen zijn. In 1675, toen Alexis trouwde met zijn Grietie, was hij 19 jaar oud en brillenslijper, geen showondernemer, geen koorddanser.
In 1684 werkte Alexis al voor "la troupe du Prince d ‘Orange".

Zouden zijn taken bij de Franse Troupe in den Haag te combineren zijn geweest met leiding geven aan de troupe van Magito? De Magito troupe trok rond met acteurs maar vooral met Voltigeerders, koorddansers en springers, net zoals de uit Pas de Calais afkomstige troupe. Mij lijkt deze combinatie van taken erg onwaarschijnlijk.

Kunnen we, met de bovenstaande werkhypothese en bekende feiten, de vraag beantwoorden: wie Maziton was; wie de baas van 't spel was?

Wat mij betreft wel. Anthoine Magitot, dit Langlois, lijkt de enige die overblijft voor de rol van de baas van het spel. Naar mijn overtuiging staat Anthoine afgebeeld als Maziton op de kinderprent.

Wanneer deze aanname klopt, wordt het waarschijnlijker dat Anthoine ook in Pas de Calais zijn brood verdiende als lid van een rondtrekkende troupe, als muzikant of Koorddanser.

Anthoine Magito en Marie de Condette waren, zo lijkt het, oorlogsvluchtelingen. Dit echter zegt alleen iets over de reden van vertrek, maar niets over de manier waarop en een eventuele relatie met het beroep van Anthoine. Dat het gezin tussen 1657 en 1666 lastig terug te vinden was in de doop-trouw-, en begraafboeken kan er mee te maken hebben dat Anthoine en Marie niet van Ardres direct naar Amsterdam reisden, maar met een "troupe comedien Française” van stad naar stad trokken en onderweg optraden.  Bewijzen van deze aanname zal heel moeilijk zijn omdat de namen van acteurs wel vast werden gelegd, maar niet de namen van de koorddansers en acrobaten.

Van de in 1657 geboren Philippe is na zijn doop in Ardres geen spoor terug te vinden; er is geen bewijs dat hij ooit in Nederland is aangekomen.

'De Haagsche kermis’, de beroemdste kermis van de 17e eeuw.

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%27s-Gravenhage_(Haagse_Kermis)_-_Daniel_Marot.jpg#/media/File:'s-Gravenhage_(Haagse_Kermis)_-_Daniel_Marot.jpg

Haagse kermis met de optreckende burgerry sig presenterende aan
haar Koninglyke Hoogheden myn heer de prince en mevrouw de princesse van Orange
Foire de la Haye, avec les bourgois sous les armes,
saluäns leurs Altesse Royales monseigneur le prince et mme. la princesse d'Orange

Bekend is dat er aan het eind van de 17e eeuw al Kermis was in Den Haag, tegenover het Binnenhof. De bovenstaande prent is van 1686. Volgens het bijschrift staan de Oranjes op het balkon van het Stadhouderlijk kwartier.

Wat zien we op de prent:

Haagse kermis in 1686 gehouden op het Buitenhof, met de paraderende schutterij vanaf het witte Huis van Jacques-Louis, Graaf de Noyelles; tegenwoordig: Vijverhof.

Achter de Hofvijver staat de St Jacobs Doelen, het onderkomen van de Schutters; nu het Haags Historisch Museum.

De witte Mauritstoren van het Stadhouderlijk kwartier. Centraal in het Stadhouderlijk kwartier is op de begane grond een toegangspoort (Boog). Daarboven, op de bovenste etage, hebben we een Balkonscène van de Prins Willem III en Mary Stuart Prinses van Oranje.

Sinds het Rampjaar 1672 was Willem III ook Stadhouder van een toenemend aantal provincies en vanaf 1689 was hij ook Koning William III van Engeland.

Ter hoogte van de poort zijn de rookwolken van saluutschoten te zien.

Rechts staat de wacht van de prins te paard opgesteld voor de chique Haagse overdekte Kaatsbaan (direct naast het huis met het rode dak van de Hoofdwacht) en de Franse Opera en Comedie. Dit laatste is voor Magito afstammelingen iets om te onthouden.

In de lucht twee engelen met het prinselijke wapen van Willem III.

Wanneer mijn werkhypothese over Anthoine als Maziton klopt, zou hij in 1686, met de Magito troupe, ergens centraal in de afbeelding kunnen hebben gestaan.

Zoon Alexis Magito was toen 30-31 jaar en had toen al minimaal drie kinderen. Brillenslijper was hij allang niet meer; hij had zich aangesloten bij de Troupe comédiens Française van de Prins van Oranje. Deze groep toneelspelers speelde in een pand rechts op de afbeelding

Stadhouder‐koning Willem III (1650 ‐1702) was een trouw bezoeker van de Haagse kermis. In 1689 zou hij in Londen, inmiddels Koning van Engeland, tegen zijn secretaris gezegd hebben ‘Ik gaf er honderdduizend gulden, ja wel tweehonderdduizend gulden voor, als ik nu eens, als een vogel, kon overvliegen naar de Haagsche kermis’, Het was de beroemdste kermis van de 17e eeuw, waar het de gewoonte was er opgedoft heen te gaan.

Het Haagsche Jaarboek van 1889 zegt over de Kermis in Den Haag:

De Kermis was in den ouden tijd heel wat anders als thans. Handelaren in goud- en zilverwerk, in laken, in linnen, enz. stalden hun waren ten verkoop uit, en ieder, zoo in- als omwoner, voorzag zich van het noodige, wijl alles lastig, soms bijna onmogelijk te bekomen was. De jaarmarkt werd gehouden de laatste acht dagen vóór en de eerste acht dagen in Mei; maar er bestond nog een andere jaarmarkt in September. De Mei-kermis heette de Hof- kermis, wijl ze in 1406 is ingesteld 'als vrije Jaermarkt van Paerden, Beesten en andere goederen' door Hertog Willem van Beijeren, Grave van Holland......Voor den opstand tegen Spanje werd elke Kermis plechtig door een Mis ingewijd, de Kercmisse, metterrtijd de naam van de markt-zelve geworden, en ook in- en na acht dagen uitgeluid

De prins en prinses van Oranje en hun kinderen bezoeken de kermis te Middelburg. Zeeland 18 juni - 25 juli 1786.

Gezien de vele Magito's die zich bezighielden in de spotlights met acteren, muziek en dans op een meer dan gemiddeld niveau, moet er een erfelijke component aanwezig zijn geweest die ook in de recente generaties is terug te zien. Tot voor kort dacht ik op kleinere schaal, maar dat was voor duidelijk werd dat ook Andrew Lloyd Webber en de cellist Julian, zijn broer, Magito-voorouders hebben.

De oudste zoon van Alexis Magito en Marqueritte Stampaert, Philippe Alexis, is mijn stamgrootvader; Johannes Alexis, zijn jongere broer is stamgrootvader van de Lloyd Webbers.

De Stampaerts lijken niet op zoek te zijn geweest naar publiek, waarbij opgemerkt moet worden dat er door oorlogshandelingen in België, begin twintigste eeuw, veel archiefmateriaal verloren is gegaan en dat, zoals gezegd, het Stadsarchief Amsterdam geen informatie meer heeft over de wevers die vanuit onder andere Antwerpen naar die stad trokken.

Meer over Alexis en de Franse toneelgroep in Den Haag op de pagina Alexis Magito en zijn broers en zussen en op de pagina
Les Comediens Française

2024-10-06