Dupuis

Marie Anne Dupuis 1674

Stamgrootmoeder generatie 11

Over de voorouders uit de families Bastaron en Dupuis is meer bekend dan over de gemiddelde voorouder.
In Versailles heb ik het onderzoek voortgezet, maar dat is niet de plaats waar Marie Anne Dupuis  en Jacques Bastaron geboren werden. Jacques Bastaron werd  in 1665, vermoedelijk op het Ile de la Cité,in Parijs geboren. Marie Anne  werd in december 1674 geboren in Saint Germain en Laye, een voorstad van Parijs en de plaats waar eeuwen lang het Franse hof resideerde, tot de Zonnekoning besloot dat het hof zou worden verplaatst naar Versailles, waar hij van een klein jachtslot in een moerassig gebied, een indrukwekkend paleis had gemaakt.

Versailles, de stad, moest met het Paleis Versailles meegroeien. De Saint Julien, waar Henry, de vader van Marie Anne kerkvoogd was, werd vervangen door de Notre Dame van Versailles. uiterst links op de afbeelding hieronder. Er moesten huizen komen voor personeel en voor gasten. De tuinen moesten aangelegd worden en die tuinen moesten niet alleen mooi maar ook functioneel zijn; zij moesten de Koning en zijn gevolg voeden. De Bastarons kwamen naar Versailles voor het vermaak van Louis XIV; de familie Dupuis kwam om er voor te zorgen dat  die tuinen er kwamen en dat er ook groenten en fruit van buiten de seizoenen op tafel kwam, als de Koning dat wilde. Het klinkende verhaal over de familie Bastaron kunt u vinden onder de link. Hier gaan we verder met de Dupuis voorouders.

Gezicht op de stad en het Paleis van Versailles - Rijksmuseum, Netherlands - Public Domain.
https://www.europeana.eu/item/90402/RP_P_1980_388

Het Versailles uit de tijd dat onze stamouders daar woonden en werkten

De familie Dupuis, de familie met de groene vingers

Het moge duidelijk zijn dat de nazaten van Pieter Magito en Antoinette Bastaron de muzikale genen van beide kanten meegekregen hebben.
De vraag is wel of we via Antonet en de familie Dupuis ook groene vingers gekregen hebben? 

Gezicht op de voorzijde van het Paleis van Versailles - Rijksmuseum, Netherlands - Public Domain.
https://www.europeana.eu/item/90402/RP_P_1980_385

De familie waar Marie Anne Dupuis uit voortkomt, is minstens zo interessant als de familie Bastaron.

In de tuinen van de Franse koningen was overdracht van het hoveniersambt binnen de familie de normale gang van zaken. Ook hier zal het, evenals bij het muzikale personeel van Louis XIV, gaan over een gekocht ambt.  De bekendste hoveniersfamilie was de familie Le Nôtre en André Le Nôtre is de bekendste van deze familie. De Dupuis' werkten sinds ongeveer 1570 in de koninklijke tuinen ( Versailles, Trianon, Fruittuin van de Hertogin van Bourgondië en Tuilerieën)

In 1624 werd bij het dorp Versailles een jachtslot van rode baksteen en zandsteen voor koning Louis XIII opgetrokken. Zijn zoon Louis XIV breidde het uit tot een reusachtig bouwwerk in een 800 hectare groot domein.  André Le Nôtre nam de aanleg van de tuinen van Versailles op zich. Le Nôtre werkte met jardinier-teams, met hechte familiebanden. Bijna al deze tuinmannen  woonden oorspronkelijk in de buurt van Faubourg Saint-Antoine, parochie Saint-Paul.
Helaas, de parochieregisters van het ancien régime werden verbrand in 1871 anders was het de moeite waard geweest om in Parijs ook naar de oude Dupuis en hun voorouders te zoeken... Maar de kerken hadden hun registers bewaard voor de periode 1792-1860. Wat bewaard is gebleven van deze registers, bevindt zich in de parochies, maar een duplicaat werd door het aartsbisdom in de Parijse archieven gedeponeerd.
Voor een deel zijn de registers gedigitaliseerd.

L'Orangerie du château de Versailles par Étienne Allegrain Public Domain

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:L%27Orangerie_du_ch%C3%A2teau_de_Versailles_par_%C3%89tienne_Allegrain_-_Collections_du_ch%C3%A2teau_du_Versailles_(adjusted).jpg#/media/File:L'Orangerie_du_château_de_Versailles_par_Étienne_Allegrain_-_Collections_du_ch

Jariniers :de goudsmeden van de aarde.

Henry, jardinier du Roi, heeft zijn jeugd doorgebracht in Parijs, niet ver van het Louvre, tussen de rue Saint-Sauveur en de rue Saint-Denis. Daar woonden Jean Dupuis, weduwnaar van Marquerite Petit, en  zoon Henry toen de laatste in 1665 trouwde met de in die buurt wonende GenevièveTrumel, de dochter van zijn toenmalige baas in Versailles Marin Trumel en van Margarite Le Nôtre, de tante van André Le Nôtre.
Maar liefst zes generaties Trumel-Dupuis werkten voor de Franse koning in de zestiende, zeventiende en achttiende eeuw.

Patricia Bouchenot schreef een boek over Henry Dupuis, jardinier de Louis XIV:
Zij vertelt dat toen Henry in 1662 , na een rit te paard, afstapte op de toegangsweg naar Versailles, hij gemengde gevoelens moet hebben gehad. Hij werkte in Saint Germain-en-Lay en in de tuinen van de Tuileries  en zijn eerste indruk van Versailles moet zijn geweest dat het nergens op leek en zeker niet op een koninklijke residentie. Weilanden, bosjes , struikgewas, moeras, en dat alles omgeven door bossen. Versailles zelf was een weinig indrukwekkend dorp.  Wat had  een vorst daar te zoeken wanneer hij in het Louvre, de Tuileries, Saint-Germain en Laye of Fontainebleau kon verblijven?

[Jardin du Roy] : [dessin] / JB hilair by Hilair, Jean-Baptiste (1753-1822?). Dessinateur - 1794 -
National Library of France, France - No Copyright - Other Known Legal Restrictions.
https://www.europeana.eu/item/9200518/ark__12148_btv1b103031289

Het belang van het beroep van Maitre-Jardinier in de tijd van Lodewijk XIV wordt duidelijk wanneer je kijkt naar hoe Henry zich ontwikkelde en hoe zijn status veranderde. Het grootste deel van zijn carrière houdt hij zich bezig met de ontwikkeling en het onderhoud van de tuinen van Versailles. Vanwege zijn speciale vaardigheden op het gebied van landschapsbeheer, was hij meermaals betrokken bij de grote projecten van Versailles (alle bosquets, het kanaal en in het bijzonder de Orangerie, waarvan hij zal eindigen als gouverneur.)
Maar naast Versailles bleef hij betrokken bij de andere grote tuinen zoals die van de Tuileries, Saint Germain en Laye of de tuin van het Koninklijk Paleis.

Versailles. [Vue du palais et du grand escalier du côté de l'Orangerie] : [dessin] - 1843
- National Library of France, France - No Copyright - Other Known Legal Restrictions.
https://www.europeana.eu/item/9200518/ark__12148_btv1b7740477m

 Als bewijs van Henry's opkomst, kan het interieur van zijn huis van drie verdiepingen, in het hart van het kasteel van Versailles ( De Orangerie) gezien worden. Het gaat om een woning met twintig kamers in de Orangerie Er kan geen twijfel bestaan ​​over de locatie van de functionele accommodatie van Henry Dupuis die in zijn overlijdensakte "in zijn huis" wordt vermeld. De inventaris na het overlijden van zijn vrouw werd opgemaakt in aanwezigheid van "Henry Dupuis, tuinman van de koning in zijn tuinen en de Oranjerie van het Paleis van Versailles daar wonen". Deze inventaris geeft ons de volledige beschrijving van dit huis en alles wat het bevatte Een plattegrond bewaard in het Nationaal Archief, die de officiële huisvesting van Jean-Baptiste Boivinet vertegenwoordigt, Henry's opvolger in Versailles een maand na zijn dood, bevestigt deze verschillende gegevens

Henry Dupuis  had zich per 16 juni 1679  verbonden tot het onderhoud van de tuin van de Oranjerie van Versailles, voor zolang de koning wil, voor de som van 4.000 pond per jaar...

Niet alle Dupuis zonen werkten als jardinier; er zijn er die op een andere manier voor Louis XIV werkten. Zij adviseerden de Zonnekoning op allerlei gebied (Conseiller secrétaire du Roi, Maison, Couronne de France et de ses finances, Trésorier des émoluments du sceau en la Chancellerie du Palais à Paris) en er was een Dupuis die Meester-loodgieter was, en voor de vele en grote Fonteinen zorgde. Één van de dochters Dupuis werd abdes.

Henry Dupuis ca 1635 en Jeanne Boulanger ca 1640

Stamgrootouders Generatie 11

Een minder bekende, maar voor onze stamboom belangrijkere Henry, was de eerder genoemde, waarschijnlijke jongere broer van Jean Dupuis (ca 1630) en  de oom van de Gouverneur van de Orangerie.
Henry Dupuis , mijn stamgrootvader, trouwde rond 1659 met Jeanne Boulanger. Hun huwelijks-inschrijving heb ik niet kunnen vinden in Saint Gerrmain en Laye noch in het archief van de St Germain de Paris. In het archief van de St Leger ontbreken de relevante pagina's van de periode van hun huwelijk en de geboorte van de oudste kinderen.
Samen kregen Henry en Jeanne, gedocumenteerd zes kinderen. Van  dochter Geneviève heb ik geen documenten gevonden. Zij is echter niet verward met de dochter van neef Henry. De naam van deze dochter wordt genoemd door een betrouwbare bron (de historica en schrijfster van het boek over Henry, Jardinier de Louis XIV)

Hun vijfde kind, Marie Anne, de vermoedelijke grootmoeder van Antonet Bastaron, werd in 1674 geboren in Saint-Germain-en-Laye, Seine-et-Oise. Van haar heb ik wel een inschrijving in het doopboek gevonden

Veüe et perspective du Chasteau Royal de St Germain en Laye : [estampe] / A.D. Perelle del. et fecit by Perelle,
Adam (1638-1695). Graveur - 1670 - National Library of France, France - No Copyright -
Other Known Legal Restrictions. https://www.europeana.eu/item/9200518/ark__12148_btv1b6949122p

De stad Saint-Germain-en-Laye heeft een zeer oude en zeer rijke geschiedenis, gekoppeld aan de aanwezigheid van het kasteel, dat de de residentie was van de koningen van Frankrijk, totdat Louis XIV besloot het te verlaten voor Versailles.
Neef Henry Dupuis Jardinier du Roi werkte ook hier in de Koninklijke tuinen.In 1670 wordt Henry bestuurlijk verantwoordelijk voor het opzetten van de tuinen van Versailles, Saint Germain en de Tuileries.

Van de Dupuis heb ik helaas niet alle doop inschrijvingen kunnen vinden kunnen vinden, maar tijdens de zoektocht door de vele pagina's kwam ik een bijzondere inschrijving tegen. Hij viel totaal niet op en ik ontdekte deze alleen omdat ik regel voor regel de pagina's door heb genomen.
Onder aan de linkerpagina staat het eerste deel;rechts bovenaan staat het tweede deel van de inschrijving en daarna volgt weer een gewone doop die ingeschreven wordt. Niet iets wat er uitspringt dus. Rechts een detail van het bovenste deel van de rechter pagina. met veel onleesbaar gerommel in de marge, maar dat was niet ongewoon.

In juni 1660 trouwt Louis Xiiii du nom Roy de France met de Infante  van Spanje Marie Therese De Austriche

the-solemnization-of-the-marriage-between-louis-xiv-king-of-france-and-marie-2b4624 Public Domain

De voltrekking van het huwelijk tussen Lodewijk XIV, koning van Frankrijk, en Marie-Thérèse van Oostenrijk,
dochter van Filips IV, koning van Spanje, in 1660

Stamgrootvader Henry Dupuis was "cabaretier" in Parijs / Saint Germain en Laye. Dat cabaretier zou vertaald ook kunnen worden als cabaretier, maar het blijkt de oud Franse benaming voor Herbergier te zijn. Henry werd na 1674 Hotelier in Versailles.
Voor de verhuizing van het gezin van Henry Dupuis naar Versailles, woonde het in de andere Koninklijke residentie: Saint Germaine en Laye waar ook neef Henry zijn functie als jardinier du Roi uitoefende.

Het lijkt er op dat de Dupuis' hechte banden hadden ( getuigen bij familieplechtigheden)  en dat toen de tuinen van Versailles meer tijd vroegen van neef Henry en verhuizen noodzakelijk, de herbergier Henry, meeverhuisde naar Versailles.  Met het verhuizen van de koning verhuisden zijn personeel mee en zijn gasten kwamen ook niet meer naar Saint Germain en Laye maar zochten een hotel in Versailles. In Saint Germain en Laye waren de inkomsten waarschijnlijk opgedroogd . Er viel geld te verdienen aan het onderdak bieden van Koninklijke gasten en personeel van het hof in Versailles. Stamovergrootvader Henry moet een aardig startkapitaal hebben gehad want hij schafte zich een paviljoen aan dat hij onder andere verhuurde aan de Prins van Monaco. Na deze verhuurperiode ontving Henry op 22 januari 1694 een donatie (of afkoopsom) waarmee hij de bouw kon realiseren van een ander pand tussen de Avenue Saint Cloud / Place de Grand Marché. De toestemming van Louis XIV om een hotel te gaan bouwen op deze locatie kreeg Henry in 1692 al.
Dat zelfde jaar, 1692, trouwde zijn dochter Marie Anne, grootmoeder van Antonet Bastaron, in Versailles  met Jacques Bastaron, musicien du Roi. Op de huwelijksinschrijving staat dat haar vader burger van Versailles was en Hotelier.

Naast Hotelier was Henry Dupuis ook Kerkvoogd van l' église Saint Julien. De Saint Julien van Versailles werd echter in 1679 al gesloopt en in 1684 vervangen door de Notre Dame van Versailles. Dit betekent dat Henry en zijn vrouw Jeanne geruime tijd voor 1679 zich in Versailles gevestigd hadden. Dochter Marie Anne werd in 1674 nog in Saint Germain en Laye gedoopt; van de jongste twee kinderen ken ik de geboorteplaats niet. Ergens tussen 1674 en 1679 zijn mijn stamgrootouders en hun gezin in Versailles terecht gekomen. Wellicht is in de DBT registers van deze Saint Julien nog meer informatie te vinden.

Het gezin van Henry Dupuis en Jeanne Boulanger

Wat weten we van de kinderen van Henry en Jeanne Dupuis:
Pierre Dupuis werd geboren in juni 1668 in Saint Germain-en-laye.
Peter: Pierre Lespineau in 1668: Premier commis de Colbert
                                            later: Écuyer conseiller secrétaire du Roi, maison et couronne de France et finances
Meter: Françoise Brache, echtgenote van Henry Fleury, bakker in Saint Germain-en-laye
NB Bij Pierre  wel een opmerking; als vader staat Nicolas Dupuis en moeder Jeanne Boulanger. vermoedelijk was de pastoor elders met zijn gedachten. Een Nicolas Dupuis getrouwd met een Jeanne Boulanger is nergens te vinden.

Catharine Dupuis geboren 21 januari 1666 in Saint Germain en Laye
Peter Laurens Thoulou, Maître maréchal de forge ( smid)
Meter Catharine Pimay vrouw van François Baumier Marchand de bottilier? schoenmaker

Trouble in Paradise
Jeanne Marquerite geboren rond 1660 in Saint Germain-en-Laye, de oudste dochter uit het gezin, trouwt tweemaal. De eerste keer in 1680 met Henry Redon, geboren in Sceaux maar sinds drie jaar wonende in Versailles, vleeshandelaar.
Henry Dupuis, uit 1640, Gouverneur van de Orangerie en neef van de bruid was getuige evenals Jean en Henri Redon, broer en oom van de bruidegom en Pierre Lepineau, Griffier van Monsiegneur Colbert, Minister van Staat

Henri Redon overlijdt in Versailles in januari 1683

Versailles: geschil Dupuis-Brouillard

Het tweede huwelijk in 1684, met Thibaut Bouillard, een kruidenier,  eindigt na ca acht jaar met denk ik een scheiding.
Op het document worden naast haar vader en schoonvader, de curie van Versailles,  twee kerkvoogden en drie arbiters
in het geschil Dupuis-Bouillard genoemd.

26-09-1690  Deskundigen

Mathieu Jollivet:   - Kerkvoogd van de parochie van Evecquemont, aangesteld als deskundige door het hof van Versailles
Hilaire Fouquet:   - Kerkvoogd van de parochie van Evecquemont, aangesteld als deskundige door het baljuwschap van Versailles

03-05-1692  Arbiters in het geschil Dupuis-Brouillard

François Hebert  - Curé de Versailles

Philippes Danes  - Beheerder en controleur van het tafelzilver van Menu's Plaisirs

Louis Albert sieur de la Marvallière

Prins Antoine I van Monaco, zoon van Prins Louis, voerde langdurig  onderhandelingen  om zijn opvolgster Louise Hippolyte uiteindelijk uit te huwelijken aan een rijke Normandische prins.  De continuïteit van de dynastie en al haar bezittingen moesten immers gewaarborgd worden. Het proces duurde jaren omdat achter de schermen gemanipuleerd werd. Dit leidde niet alleen tot ruzie tussen de Prins en zijn vrouw Marie de Lorraine, maar ook tot ruzie met Louis XIV .Omdat de prinsen van Monaco meer in Versailles zaten dan in Monaco, zaten stamgrootvader en -moeder Henry en Jeanne misschien wel op de eerste rang en zagen het gebeuren.

Over de gang van zaken aan het Hof van Louis XIV is genoeg bekend en ook over zijn huisvestingsbeleid

Voor de nazaten van de Bastarons en de Dupuis' geeft de routine van het hof en de regels bij het toewijzen van bijvoorbeeld woonruimte, een beeld van het leven dat onze voorouders geleefd hebben.

Alle leden van het huishouden van de koning die ten minste zestig pond loon verdienden, waren commensalen /kostgangers van de koning, een kwaliteit die hen belangrijke privileges opleverde. De koning beloonde de dienst van de commensalen niet alleen met lonen, beloningen, gratificaties en pensioenen, maar ook met de behandeling die past bij het het werken als bedienden. Secundaire arbeidsvoorwaarden bestonden ook al aan het hof van Louis XIV.

Afhankelijk van hun rang, werden de commensalen door de koning ondergebracht in de koninklijke residenties. Ze werden gevoed aan een van de twee eretafels voor de hoge adel of aan een van de vijf secundaire tafels voor lagere rangen. De commensalen die daar niet bij hoorden (onder andere kunstenaars en ambachtslieden voor langere tijd in dienst bij de Koning, zoals Jacques Bastaron ) gebruikten hun maaltijden in hun departementen en kregen voedsel in natura. De commensalen mochten geen nevenfunctie hebben bij financiën of de rechtsspraak
Voor kunstenaars of ambachtslieden die een ambt in dienst van de koning hebben, was er vrijstelling van de controle van de handelsgemeenschappen. Zij moesten daarvoor ingeschreven staan in de "staten" van het Maison du Roi, van de Koningin of van de Prinsen van het Huis van Frankrijk. Jacques Bastaron is ingeschreven in een staat van het Maison du Roi.

NB de link gaat naar La Maison du Roi van 1702
  

Tijdens de maaltijd was er altijd muziek in Versailles

Le festin du Roi : détail / [d'après] P. Dulin ; [gravure de] N. G. Dupuis ; [photogr.
du] Service de documentation photographique de la Réunion des musées nationaux -
National Library of France, France - No Copyright - Other Known Legal Restrictions.; Ingekleurd
https://www.europeana.eu/item/9200518/ark__12148_btv1b8431286d

Vanaf 1660 bezocht Louis XIV steeds frequenter Versailles en dit maakte dat er een "nieuwe bevolking" naar die stad trok.
Het kasteel Versailles was nog klein en daardoor bijzonder oncomfortabel voor hovelingen. Toen de capaciteit van het toenmalige Versailles te klein werd om iedereen te huisvesten in het paleis, kregen de commensalen huisvestingsgeld overeenkomstig hun rang.
Naast de aankoop van bestaande Hotels in de stad ( gekocht bijvoorbeeld van Hertogen), voor onder andere officieren van de Franse en Zwitserse Garde, startte Louis XIV met het bouwen van hotels rond het kasteel. De eerste hotels in Versailles werden al gebouwd in 1665.
De architectuur van de hotels was gereguleerd, waardoor de stad een unitair karakter kreeg tot het begin van de 18e eeuw.
Eigendom in Versailles was  precair, want onderworpen aan welwillendheid van de koning. Voor je het wist moest je ergens anders je huis herbouwen.
Louis XIV kende privileges toe aan degenen die spoedig zou bouwen en stimuleerde zo de bouw. Stamgrootvader Henry Dupuis bouwde zo zijn Hotel in de negentiger jaren van de 17e eeuw. Mogelijk was hij ook één van degene die zijn oorspronkelijk bezit op moest geven  op last van de Koning. De Koning die vervolgens het pand  gebruikte om zijn buitenlandse gasten zoals de Prins van Monaco fatsoenlijk onder te brengen.

In 1682 besloot de koning van Versailles de permanente residentie van het hof te maken. Koninklijke familie, prinsen van het bloed en ambtsdragers konden hopen op accommodatie in de kasteel.  Maar deze appartementen waren krap. Bewoners hadden daarom veel liever  een huis in de stad, voor het personeel en om het servies en linnengoed op te slaan en als slaapplaats voor bedienden en meerderjarige kinderen, die optraden aan het hof. Ook zieken werden daar apart gehouden van het hof en soms sliep er een gast van de koning.
Hovelingen zonder een appartement in het kasteel, konden niet zonder accommodatie in Versailles.
Er werden in zeer korte tijd bijna vijfhonderd "plaatsen om te bouwen" toegekend.
Dit naar voorbeeld van François I die hotels liet bouwen in Fontainebleau, Saint Germain en Laye en Marly

Paviljoens van Versailles:
Waren bestemd voor gasten en hovelingen uit het buitenland(?), zoals Louis I Grimaldi, Prins van Monaco .
Deze grote woningen waren gezinswoningen, meestal bestaande uit  meerdere gebouwen. De eigenaar kon zo zijn kinderen, metgezellen en huishouding huisvesten. De architectuur was niet bijzonder; onder Louis XIV werden de gevels gemetseld en ook de inrichting was minder netjes  dan in Parijs.

De door eigenaren verlaten hotels werden tijdens de revolutie niet meer onderhouden en raakten in verval. Velen van hen werden vernietigd en herbouwd in de 19e eeuw.

Bronnen:

Libéral Bruand à Versailles, 1670-1672 Joëlle Barreau
Archives nationales (France
Maison du Roi sous l'Ancien Régime (XVIe-XVIIIe siècles

De Koning werd elke morgen om acht uur ritueel gewekt door de Eerste Kamerknecht des Konings met de woorden: "Sire, voilà l'heure". 
Tijdens het Grand Lever schreed de Vorst door de Spiegelzaal naar naar de Koninklijke Loge in de Kapel, waar hij de mis bijwoonde.

De begane grond van de Kapel was gereserveerd voor de hovelingen. Zij kwamen vooral om de Koning te zien en gezien te worden ( Oh wee als je ontbrak, dan was er wat uit te leggen), en niet voor de godsdienstige plechtigheid. De Mis werd opgeluisterd door de befaamdste componisten zoals Lully en Couperin en de zangers waren van het hoogste niveau...... Jacques Basteron, mijn stamvader, stond dagelijks te zingen voor Louis XIV tijdens de mis. Het katholieke hof bracht op zondagen en kerkelijke feestdagen vele uren in de kapel door. We krijgen hierdoor wel een beeld van de werkdagen van Jacques. Jacques was ook te horen tijdens andere optredens aan het hof.

De Koning had jardiniers du Roi en werd zelf ook wel Jardinier Roi genoemd, in verband met zijn grote belangstelling voor de tuinen. Louis XIV   had zeer frequent overleg over die tuinen en daar kreeg neef Henry Dupuis met hem te maken.

Louis XIV 's buitenechtelijke  kinderen

Wat volgt is een ingewikkeld verhaal wat niet iedereen aan zal spreken. Samengevat ben ik opzoek gegaan naar wie de dochter van een jardinier kan zijn geweest die een buitenechtelijk kind kreeg van Louis XIV. Ik ben er niet uitgekomen en heb geen link kunnen leggen met de familie Dupuis of met welke jardinier familie dan ook. Voor mij was speurtocht  wel interessant, In de hoop ook wel het licht te gaan zien of een document te vinden laat ik de gevonden gegevens en overdenken daarvan hier staan. Deze roddel en achterklap zal ook rond gegaan zijn in de tijd en aanwezigheid van mijn voorouders.

Louis XIV heeft meer buitenechtelijke dan wettelijke kinderen verwekt. Zijn eerste echtgenote,Maria Theresia van Oostenrijk, baarde hem zes kinderen, van wie er vijf al op jonge leeftijd overleden. Buiten het huwelijk had Louis XIV minstens zeventien kinderen, van wie er acht werden gelegitimeerd en zes de volwassen leeftijd bereikten. Het was zijn beleid om zijn natuurlijke kinderen te laten trouwen in de zijtakken van het Huis van Bourbon.
De koninklijke bastaardkinderen staan naast hun moeders vermeld op de  "Liste détaillée des favorites et maîtresses de Louis XIV". 

Van het oudste kind, geboren in 1659, zijn de gegevens niet bekend maar voor ons is zij interessant; zij is namelijk de "la fille d'un jardinier ". Over haar schreef Louis de Rouvroy, de hertog Saint Simon, bepaald geen vriend van  de Zonnekoning, in zijn Mémoires complet du duc de Saint-Simon .

Wat weten we over de dochter van een tuinman?
Nadat in 1658 zijn relatie met Lucie de la Motte- Argencourt beëindigd was, zocht Louis XIV troost en zijn oog  viel  op de dochter van een tuinman. Haar naam wordt door Saint Simon, een "Story-auteur" avant la lettre,  niet vastgelegd, maar dankzij zijn memoires weten we van het bestaan van dit  jonge meisje, dat in 1658 zwanger raakte en in 1659 een dochter op de wereld zette. Helaas voor de hoveniersdochter ging de  aandacht van Louis XIV toen al weer naar Marie Mancini. Louis heeft veel van zijn buitenechtelijke kinderen erkent; dit kind niet. Het was immers slechts een kind uit een relatie met de dochter van een tuinman; zij was niet van adel.

Over wat volgde zijn meerdere lezingen:

• De moeder van het meisje werd in opdracht van de moeder van Louis, Anna van Oostenrijk en Mazarin in een klooster geplaatst. Haar dochter werd gekoppeld aan Baron de la Queue. De Baron hoopte enkele gunsten van de koning te krijgen door zijn buitenechtelijke oudste dochter te trouwen en dat was een miscalculatie. Louis' dochter wist wie haar vader was, maar had geen contact met hem. Wel zette zij meerdere van zijn kleinkinderen  op de wereld voor zij overleed, ca 27 jaar oud.
  
  Dit verhaal kan echter niet kloppen aangezien Baron de La Queue, geboren in 1670,  wel trouwde met een natuurlijke dochter van de Koning maar niet rond 1678. Er bestaat een minutieus opgestelde stamboom van zijn familie.
  Bernard de Prez,  markies de Prez en Baron de la Queue sloot een huwelijkscontract af  en trouwde op 9 april 1696 met "Louise de Maison-Blanche, natuurlijke dochter van de koning Louis XIV en Claude des Vin des Ceillets, een dienstmeisje van Mme de Maintenon.
  Ook hier gaat het verhaal dat de moeder  een jardinier , van Trianon, zou kunnen zijn
  De Baron is echter niet de enige die genoemd wordt als echtgenoot van Louis XIV's oudste dochter.
  
  

• De overeenkomst in beide verhalen is de naam La Queue; de verschillen:  een Baron of een een cavalerie-kaptein en het jaartal.
  In zijn Memoires  verklaart de hertog van Saint-Simon, dat vanwege de niet adellijke afkomst  van de moeder, het kind niet werd erkend door Louis XIV. De eerste onwettige dochter van de koning zou in de schaduw of in het klooster hebben geleefd tot ze 18 was, toen ze trouwde met een heer genaamd Laqueue. Wat de dochter van Lodewijk XIV betreft, ze bleef in de schaduw tot haar dood op 36- of 37-jarige leeftijd.
  
  
• Naast deze roddelverhalen bestaat er een minuutakte (originele exemplaar van een notariële akte) van het Châtelet de Paris, ondergetekend door de  adviseurs van de notaris van de koning.

Aanwezig
- Damoiselle Louise de MaisonBlanche, dochter van de overleden Philippe de MaisonBlancbe*, schildknaap, cavaleriekapitein, en
- Dame Gabrielle de la Tour, haar vader en moeder, geëmancipeerd van leeftijd (rechterlijke beslissing waarbij een jongere onder de 18 jaar als volwassene kan worden beschouwd en dezelfde rechten geniet),

Dit huwelijkscontract wordt
1°  minuut bewaard in de studeerkamer van mevrouw Demonts, notaris te Parijs,
2°  afschrift, in het register van de Insinuaties van het Châtelet vermeld Y 272, fol. 433, en in de Peerage Papers, KK 599, fol. 413-422.
In de kantlijn van deze laatste tekst schreef Clairambault:
“Louise de la Maison-Blanche, Sue van koning Lodewijk XIV en van Des OEillets" (haar naam was de Vin), een van de hofdames van Madame de Montespan. Er is geen voorzorg voor de terugkeer voor de ouders van het meisje in geval van kinderloos overlijden.
Naast deze eerste notitie heeft een andere hand geschreven:  “Anderen zeggen dat de moeder een tuinman was uit Trianon.

Conclusie :een ingewikkeld verhaal en geen idee welke jardinier familie betrokken was .
De meest logische verklaring is dat er meerdere natuurlijke dochters waren, al dan niet bij een dochter van een jardinier, die niet geëcht zijn door  Louis XIV.
NB Saint Simon had een hekel aan de Koning wellicht dat hij niet altijd even objectief is geweest in zijn verhalen over het hof van Louis XIV.

Gezicht op het Paleis van Versailles gezien vanaf de tuin - Rijksmuseum, Netherlands - Public Domain.
https://www.europeana.eu/item/90402/RP_P_1980_389

Boeken over de Tuinen van de Zonnekoning
Er was veel informatie te vinden over de jariniers du Roi. Dominique Garrigues schreef 'Jardins et jardiniers de Versailles au grand siècle' en  Patricia Bouchenot-Déchin schreef over neef Henry Dupuis jardinier de Louis XIV en dankzij deze boeken weten we dat Henry Dupuis, de jonge meester tuinman, in 1662 in Versailles arriveerde en dat hij samen met zijn schoonvader Marin Trumel en aangestuurd door zijn aangetrouwde familielid André Le Nôtre veertig jaar lang het werk uitvoerde dat  Louis XIV verlangde. Henry legde een echte koningstuin, het Canal Grande en de Orangerie aan. Op het Canal Grande liet Louis XIV gondeliers varen uit Venetië.

Henry observeert het Hof en verwelkomt buitenlandse bezoekers. Bij zijn dood in 1703 was hij gouverneur van de Orangerie, verantwoordelijk voor het park en de omtrek van het Canal Gande. Hij was slechts een naam in de betalingsgegevens en toch een eersteklas getuige. Ook toen gold: follow the money en je ontdekt wat er gebeurd is

De Tuinmannen van de Zonnekoning komen in onderstaande boeken aan de orde evenals in wetenschappelijk onderzoek.
Les jardins de Versailles :Une découverte interdisciplinaire ?.
httpsfrancearchives.frenfacomponentb79668b82b86f7f83374b703a451d9ff64b27108