Anthoine Magito  en Marie de Condette ca 1630

Stambetovergrootouders

van Ardres naar Amsterdam

Jarenlang waren Alexis Magito uit Duinkerke en Margueritta Stampaert uit Antwerpen het eindpunt van de zoektocht naar Magito voorouders. Het vinden van hun ondertrouwakte was één van de meest memorabele momenten van mijn zoektocht. Weten dat de akte er moet zijn, maar deze dan niet kunnen vinden door het eeuwenlang creatief omgaan met de spelling van de namen Magito en Alexis in de Doop-, trouw- en begraafboeken. Het vinden ervan leek onbegonnen werk voor een amateur op dit gebied. De zoektocht had ik net opgegeven toen ik de akte onverwacht tegenkwam.

Dankzij de registratie van dat huwelijk van “Alexander Masito”, jongeman uit Duinkerke, met “Grietie Stamppers” uit Antwerpen, werden ook de namen van de vaders van bruid en bruidegom gevonden. Het gaat volgens de inschrijving om Antoni Magito en Magiel Stamppers; zij assisteerden hun kinderen op het stadhuis van Amsterdam.

Van de Magito familie weten we inmiddels veel meer; de familie Stampaert wacht nog, maar ik vrees vergeefs, op een doorbraak.

Met wat geluk vond ik de incomplete administratie van dopen, huwelijken en begrafenissen in het Ardres uit de zeventiende  eeuw.
Hierondereen overzicht van de kerkelijke administratie die de eeuwen overleeft heeft.

De Alexander van het document uit Amsterdam, staat als Alexis Magitot ingeschreven in het doopboek van Ardres van 1655.  Alexis is dan ook de naam die ik verder aan zal houden. Omdat Magitot alleen in het doopboek gebruikt wordt en Alexis daarna de naam Magito gebruikt. Houden we het verder op Magito. Grietie werd in bijna alle andere brondocumenten Margueritte Stampaert genoemd, voor haar houd ik deze naam aan.

We moeten terug naar Ardres, vlak onder Calais in het noorden van Frankrijk. Terug naar het midden van de 17e eeuw

Ardres is een klein stadje op 17 km van Calais en 3 km van wat nu het regionale natuurpark Caps et Marais d' Opale is. Tegenwoordig is Ardres vooral bekend om het meer.
Op de kaart ligt Calais links aan de kust en geeft een rood vierkantje, midden onder op de kaart, de ligging van Ardres weer. Ardres ligt aan een doodlopende weg, op de koninklijke weg, die van Calais naar Saint-Omer leidt. Er is in Ardres ook een ondergronds deel, met graanschuren en ondergrondse gangen van het Koninklijk Bastion, ook wel genoemd het Bastion Condette. De resten van het Bastion en het ondergrondse deel getuigen van het militaire verleden van dit kleine stadje, dat in de 16e en 17e eeuw leefde op het ritme van de Franse, Engelse en Spaanse rivaliteit. François I verbleef er en d'Artagnan, de vierde van de 'drie Musketiers', zou in Ardres “voet aan land” hebben gezet.

Camp du Drap d'Or

the-field-of-the-cloth-of-gold-feb580 Public Domain

De voorouders Magitot en vooral de Condettes uit Ardres hebben het nodige belangrijke volk hun huizen zien passeren en waarschijnlijk slaapplaatsen geboden aan het minder belangrijke volk dat meereisde. Het lijkt, wat dat aangaat, op de situatie van mijn voorouders Vermeulen en van Haren uit Strijen en op de Keizersdijk van Cillaarshoek. Deze dijk heet met reden Keizersdijk. Het was de route die de vorsten namen wanneer zij reisden tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden en dan logeren deden ze, daar, in de Herberg van Strijen. De Magito’s en Condettes woonden in Ardres aan de Koninklijke weg naar Calais.

De afbeelding hierboven geeft het soort ontmoetingen weer, waar de Magitots  en de Condettes van Ardres, waarschijnlijk op enige afstand, getuigen van waren. Afgebeeld wordt de ontmoeting tussen de Engelse Henry VIII en François I van Frankrijk.

Het Royale topoverleg werd gehouden van 7 tot 24 juni 1520, in een vallei die later de Val d' Or werd genoemd ten zuiden van Calais. Het evenement dankt de naam aan de weelde van de materialen die zijn gebruikt voor de tenten, paviljoens en andere meubels. Henry VIII kwam op 5 juni de stad binnen, vergezeld van zijn eerste vrouw Catharina van Aragon. De rechter voorgrond wordt gedomineerd door een paleis dat, speciaal voor de gelegenheid, is opgericht door zesduizend mannen uit Engeland. Het paleis stond op metselwerk-funderingen, maar de muren en het dak waren gemaakt van canvas, dat was geverfd om eruit te zien als een solide structuur. Het frame was van speciaal uit Nederland geïmporteerd hout; de ramen van echt glas en de gevel was versierd met beeldhouwwerk. Twee fonteinen voor het paleis zorgden voor wijn- en bierplezier. Achter het tijdelijke paleis bevinden zich de gouden eettent van de koning en de ovens en tenten waarin de maaltijden van de koning werden bereid. De formele ontmoeting tussen Henry VIII en François I vindt plaats in de rijk versierde tent. Aan de rechterkant is het toernooiveld met de twee koningen en hun koninginnen die de gebeurtenissen vanaf de zijkant bekijken. In de hoek van het veld staat de ereboom. Linksboven op het schilderij is het draken (of salamander) vuurwerk te zien, dat op 23 juni werd afgestoken. De tenten die door mindere leden van het koninklijke gezelschap worden gebruikt, liggen verder naar de achtergrond, met Calais en Ardres (waar de veel kleinere Franse delegatie was gevestigd) in de verte.

Tussen 1522 en 1541 versterkte Koning François I, het bolwerk van Ardres met zes bastions die op de middeleeuwse muren steunden. Het werk werd toevertrouwd aan de Italiaanse architect Dominique de Cortona. Het bouwwerk werd na 1849 vrijwel geheel gesloopt. Het Bastion Condette  is het enige wat overbleef van deze vestingwerken, en dat dankzij de aanleg van een openbare tuin. Het Bastion Condette of Bastion Royal, bestaat uit drie hoge gewelfde bakstenen galerijen die bij de toegangstrap naar de lage verdedigingswerken horen. Dat het overgebleven Bastion Condette ook wel het Bastion Royal wordt genoemd is natuurlijk intrigerend en waarom heet het Condette? Dankt het de naam aan de plaats Condette  en de weg daar naar toe, of aan de familie Condette? Was het Bastion Royale het uitvalspunt naar de Koninklijke weg naar Calais en verbleef het gezelschap van de koning in dit bastion? Op oude afbeeldingen is te zien dat één van de bastions groter is en bij torens ligt.

De echte hoofdpersonen van dit verhaal, zijn mijn rond 1630 in het Noorden van Frankrijk, geboren stamovergrootouders Anthoine Magitot en  Marie de Condette (generatie 12). Ook de naam Condette wordt op meerdere wijzen geschreven. In de vijftiger jaren van de zeventiende eeuw woonden Anthoine en Marie in Ardres, in een gebied dat jarenlang te maken heeft gehad met legers van de Franse, de Spaanse en de Engelse Koningen en het leger van de Republiek der Nederlanden. De afbeeldingen van Adres zijn deels afkomstig van Gobelins gemaakt in Vlaanderen, die in Madrid in het Prado terecht zijn gekomen en die de slag rond Ardres verbeelden.

De inschrijvingen van Anthoine en Marie heb ik in de doopboeken van Ardres nog niet kunnen vinden. De inschrijving van hun huwelijk in het Trouwboek is wel gevonden. De vraag is dan ook: zijn ze wel in Ardres geboren. Voor wat Marie betreft lijkt dat wel zo te zijn. Anthoine is waarschijnlijkiin een ander deel van Frankrijk geboren.

Anthoine en Marie hebben zich wat de namen van de kinderen aangaat, zo lijkt het, aan de traditionele wijze van vernoemen gehouden.  Om de vader van Anthoine te kunnen vinden, zouden we daarom op zoek moeten naar een Alexis Magitot. In Ardres heb ik die niet gevonden. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat de doopboeken onvolledig zijn en in een slechte staat.

ardres-johan-peeters-1655-zeiller-14357-4c520c Public Domain

Het ouderlijk gezin van Marie de Condette of Condet

Marie is waarschijnlijk het vierde kind van Toussaint Condette en zijn eerste vrouw Françoise Devaux. Ik heb drie zussen en twee broers van haar gevonden, maar dat er nog kinderen ontbreken, kunnen we rustig aannemen, want er missen nogal wat jaren in het Doop-en Trouwboek van Ardres en wat er is, is in een slechte conditie.

Op tien november 1654 wordt het huwelijk gesloten tussen Anthoine en Marie. Opmerkelijk is dat er meerdere Magito’s trouwden op 10 november. Onder andere Willemina Magito en Jan Muller, mijn grootouders in 1926.

PM 080754c E Madrid n by Paul M.R. Maeyaert - 2018 - PMR Maeyaert, Belgium - CC BY-SA.
https://www.europeana.eu/item/2058612/PMRMaeyaert_5c292708eb49744b5c1b6b5ca06cef2282f01541

 De Huwelijksakte van Anthoine en Marie wordt medeondertekend door een Guillaume, Marguerite en een Philippe. Guillaume zou de naam van de grootvader van Marie de Condette  kunnen zijn.
Marguerite en Philippe zijn namen die we later terugzien bij de kinderen en kleinkinderen van Anthoine en Marie. Het uitzoeken wie de getuigen waren bij belangrijke gebeurtenissen levert een beter beeld op van de leefomgeving en de status van de personen op de akte.

Vue panoramique de la ville d'Ardres peinte par Ernest Ranson en 1888

http://books.openedition.org/irhis/docannexe/image/822/img-12.jpg

In oktober 1655 wordt hun, waarschijnlijk eerste kind, Alexis Magitot geboren en gedoopt in de kerk hierboven afgebeeld.
In juli 1657 volgde zoon Philippe

Doopboek Ardres

Wie was de Peter, Pierre Alexis Lefebure, Sieur de La Chaussee. 
Pierre Alexis Lefebure trouwde in 1661 met Jeanne Fontaine.
Uit hun huwelijksakte blijkt, dat Pierre Alexis Stalmeester van beroep was. Lieutenant des chevaux legers.

Boven de naam Antoine Langlois staat “# Magiton# dit”

Bij de doop, op 9 juli 1657 van zoon Philippe, kreeg deze in het doopboek de naam Langlois mee. In het doopboek van Ardres is nog geprobeerd de naam van de vader te corrigeren, door 'Magiton dit' toe te voegen aan de naam Langlois.

Ardres was een heel klein dorp met een aantal huizen rond de kerk. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de pastoor Anthoine moest vragen naar zijn achternaam en dat de pastoor de zoon inschreef met de naam waaronder hij de vader het beste kende: Langlois. Een van de betrokkene  moet zich gerealiseerd hebben dat er Magitot had moeten staan, net als op de huwelijksinschrijving en de registratie van de  doop van Alexis. De naam van de vader werd gecorrigeerd in het doopboek; de naam van Philippe niet. Waarschijnlijk werd daar in die tijd niet zo moeilijk overgedaan na correctie van de naam van vader.

Wat ook opvalt zijn de namen van de Peter en de Meter, respectievelijk Philippi Potino en  Margueritte Golor. Margueritte Golor was getrouwd met Daniel Sanifardo. Deze namen komen niet veel voor en lijken ook geen regionale Franse namen te zijn.

Magitot die de Engelsman (?) wordt genoemd.

Dé vraag is natuurlijk waarom werd Anthoine, Langlois genoemd en had er soms l ‘Anglais moeten staan? Werkte Anthoine voor of met de Engelsen en waarom? Van belang is de politieke en militaire situatie in dit deel van Frankrijk.

Calais ontstond in de middeleeuwen uit het vissersgehucht Pétresse, dat later Saint-Pierre werd genoemd. De plaats groeide uit en bleek van strategisch belang. Calais was van 1347 tot 1558 een Engelse exclave. De enclave werd in 1596, vanuit de Spaanse Nederlanden aangevallen en kwam kortdurend in Spaanse handen te vallen. Tot de 19e eeuw werden er nog Neder Frankische (Nederlandse) dialecten gesproken in Calais.

Niet alleen in Calais  maar ook in de plaatsen in de omgeving had de bevolking te maken met de gevolgen van de eeuwen durende strijd met de Engelsen, Fransen en Spaanse Nederlanders om dit gebied. De bevolking moest leven met, en werken voor, onder andere de Engelse legioenen en de bewoners van de enclaves. Bakkers, slagers en boeren zullen producten geleverd hebben aan de Engelsen en waarschijnlijk huurden de Engelsen ook lokale bevolking in om de troepen, ver van huis, en bewoners van de enclaves te vermaken. Het is bekend dat in de streek een troupe comédiens rondtrok, met medewerkers die uit de streek rond Calais.

Als Anthoine de Engelsman werd genoemd moet je veronderstellen dat deze bijnaam betekent dat hij langere tijd betrokken is geweest bij de Engelsen die in dit gebied verbleven. In het gebied rond Ardres woonden meerdere mensen met de naam Langlois. Het gebruik van de naam L'Anglois of variaties daarop, zie je ook rond het Franse Hof in Versailles. Rond Versailles zal het waarschijnlijk gaan om nakomelingen van personeel van de Engelse prinses die een Franse Koningszoon trouwde.

Dat Anthoine zelf van (volledige) Engelse afkomst was, lijkt niet waarschijnlijk. Onderzoek in Engeland leverde tot nu toe niets op wat daarop wijst. Tussen 1610-1655 is er in de doop-, trouw-, of begraafboeken van Ardres  geen inschrijving gevonden die bij kan dragen aan het beeld van de familie Magitot in Ardres; een enkel optreden als getuige in de vijftiger jaren, meer niet. Anthoine is daarbij éénmaal terug te vinden als Langlet. Waarschijnlijk woonden er , geen Magitots in de streek, voor het huwelijk tussen Anthoine en Marie. Oudere generaties Condette werden wel gevonden.

Het beleg van Ardres

Op 9 mei 1657 sloot Lodewijk XIV een verdrag met Cromwell. Cromwell stelde een vloot met zesduizend Engelse krijgslieden beschikbaar aan Frankrijk om de zeesteden van Vlaanderen te veroveren. Daar moest natuurlijk wel wat tegenover staan: de Engelsen kregen er Duinkerke voor in de plaats.

Daar was niet iedereen het mee eens. Maarschalk Turenne, een kleinzoon van Willem van Oranje, en een beroemd Frans legeraanvoerder, verzamelde 40.000 man om iets te ondernemen voordat de Engelsen zouden arriveren.

Sinds mei 1657 zitten de Magitots in Ardres, Pas de Calais, in het hart van een erg onrustig gebied. Alexis is anderhalf jaar oud en Marie is zeven maanden zwanger van de tweede Magitot zoon, Philippe.

Na de geboorte van Philippe, in juli 1657, duurt het een flink aantal jaar voor in doopboeken weer Magito of Langlois kinderen ingeschreven worden. In Ardres heb ik er geen nieuwgeboren kinderen van Anthoine en Marie meer gevonden.

Wat gebeurde er in en rond Ardres in 1657

Naar het verloop de berichtgeving over de gevechten in de krant is door Ria van Praet een promotieonderzoek gedaan. De berichten over wat in 1657 in en rond Ardres  gebeurde, zijn daarin terug te vinden. ( vanaf blz 147 va de publicatie) Een samenvatting van de gebeurtenissen staat hier te lezen

_{PM 080649b E El Pardo by Paul M.R. Maeyaert - 2017 - PMR Maeyaert, Belgium - CC BY-SA.
https://www.europeana.eu/item/2058612/PMRMaeyaert_9f96d7f427c77c46abf5e537e02a433699a59821}

_{Mémoire sur l'origine de la ville d'Ardres door Douce de Bermont, Jean (1697-1789?). Auteur du texte - 1756 - National Library of France, France - No Copyright - Other Known Legal Restrictions. detaill}

_{https://www.europeana.eu/item/9200519/ark__12148_btv1b55008193w}

Amsterdam

In 1666, bijna tien jaar later  laten in Amsterdam, Anthoine Langlois en Marie  Condette hun zoon Henry Langlois dopen. Henry wordt gevolgd door Florent in 1669, Jean in 1673, Antonius in 1674 en Margueritte in 1679. Mogelijk missen we enkele van hun kinderen die op hun reis naar Amsterdam ter wereld zijn gekomen. In de Belgische archieven heb ik tot nu toe geen doop kunnen vinden onder de namen Langlois of Magitot.

Het gebruik van de naam Langlois in Amsterdam kan niet het gevolg zijn van een bijnaam gebruikt door de leefomgeving van Anthoine. Anthoine moet deze naam zelf hebben opgegeven aan de pastoor van de Franse Kapel in Amsterdam, waar de kinderen gedoopt zijn. In deze Kapel zijn de  meeste Langlois kinderen ook getrouwd. Omdat zij Rooms Katholiek waren en niet Gereformeerd, voldeed een inschrijving van de huwelijken in het Trouwboek van de Kapel niet; de huwelijken moesten ook ingeschreven worden in de administratie op het stadhuis. Uit die inschrijvingen blijkt dat de familie zich Langlois noemde in het dagelijks leven, maar dat hun officiële naam Magito was.

Het gezin van Anthoine Magito en Marie Condette

Alexis is de enige van de kinderen die de naam Magitot via het doopboek heeft meegekregen. Overigens werd zijn kerkelijke huwelijk wel geregistreerd onder de naam Langlois. In het dagelijkse leven zal Alexis de naam Langlois, gevoerd hebben tot zijn huwelijk. Na zijn huwelijk wordt hij alleen nog maar geregistreerd als Magito. De kinderen van Anthoine en Marie komen in  volgende hoofdstukken aan de orde.

Van Ardres naar Amsterdam, maar hoe?

Rond de geboorte van de tweede zoon van Antoine en Marie is de situatie in en rond Ardres niet goed. Er wordt in het gebied voortdurend gevochten en Spaanse troepen voerde wraakacties uit op de plaatselijke bevolking. Met twee kleine kinderen daar blijven wonen was niet langer verantwoord, bovendien had Antoine een uitweg. Anthoine had familie wonen in Amsterdam en het Nederlands was geen probleem; in de streek werd eeuwenlang een Nederlands dialect gesproken. Onduidelijk blijft in welke relatie Anthoine stond tot de al in Amsterdam wonende Hubertus en Antonio Magito. Waren het zijn vader en broer of zijn oom en een neef, was het verder verwijderde familie? Dat het toeval is dat er in de Amsterdamse Duvelshoek waar Anthoine en Marie terecht kwamen, Magito’s woonden die geen familie waren, lijkt mij gezien de zelden voorkomende familienaam en de beperkte verspreiding van deze naam zeer onwaarschijnlijk.

Deze eerste Amsterdamse Magito's waren via Antwerpen in Amsterdam beland en zij waren wever van beroep en waren verleid door de prima secundaire arbeidsvoorwaarden die Haarlem en Amsterdam boden. Met hen vertrokken meer wevers naar het noorden. Het beroep van Antoine staat nergens officieel geregistreerd maar dat hij wever was geloof ik niet.

Les comédiens Français uit Pas de Calais:

Kijkend naar de dominante artistieke, muzikale activiteiten en kwaliteiten van de generaties die Anthoine Magitot gevolgd zijn, tot in onze tijd, kan het haast niet anders dan dat deze gaven  via de genen doorgegeven zijn. Na de ontdekking van Les comédiens Français uit Pas de Calais in de archieven van Gent, een troupe comédiens gespecialiseerd in koorddansen, voltigeren en acrobatiek begon ik steeds meer te geloven in een mogelijke muzikale  of Koorddans loopbaan van Anthoine.  Het programma van de troupe Calais lijkt  te sterk op het latere Magito programma, waarmee de klein- en achterkleinkinderen van Anthoine en Marie jarenlang adverteerden, om aan toeval toe te schrijven.

Mijn werkhypothese is, dat Anthoine "dit Langlois", zich in Ardres al bezig heeft gehouden met entertainen van de Engelse legers, die in Pas de Calais hun tenten hadden opgeslagen of dat hij optrad voor Engelsen die in enclaves woonden. Het idee ontstond naar aanleiding van de beschrijving van de  ontmoeting tussen Henry VIII en François I de eeuw ervoor. Ook daar werd voor de legertroepen amusement georganiseerd, iets wat nog steeds gebruikelijk lijkt voor troepen in den vreemde.

Anthoine en Marie hebben tussen 1657 en 1666 Ardres verlaten;  hun koffers gepakt om met twee heel jonge kinderen naar het noorden te gaan. Meegaan met een vluchtelingenstroom in verband met de onveilige situatie in Ardres, zou betekenen dat zij kort na de doop van Philippe vertrokken moeten zijn. Wellicht reisden en werkten ze samen met de uit Pas de Calais afkomstige troupe comédiens Français. In oorlogsgebied kon de troupe niet meer optreden en droogde de bron van inkomsten op en moest de troupe verder trekken. Wellicht zijn Anthoine en Marie om die reden vertrokken. Reizen met de troupe was waarschijnlijk veiliger, er kon meer bagage mee en onderweg kon geld verdiend worden.

De gegevens over troupe van Calais en de troupe die optrad in Saint Omer, vlak bij Ardres (dezelfde troupe?), dateren van enige jaren voor de tijd van Anthoine en Marie in Ardres. Er is geen reden aan  te nemen dat de troupes in de jaren vijftig en zestig van de zeventiende eeuw niet meer zouden bestaan. De vondst van de troupes van Calais en Saint Omer is eigenlijk al meer dan ik ooit verwacht had te vinden. Hopelijk krijgt dit ooit een vervolg, maar realistisch  bekeken zou dit wel eens het eindpunt kunnen zijn, maar  wie weet.

Laborde, een archivaris waarover in het hoofdstuk Bastaron straks meer, heeft een lijst van artiesten opgesteld die in zeventiende-achttiende eeuw werkten in Parijs. Honderden Langlois staan er op die lijst, schilders, beeldhouwers, zangers, musici maar geen Anthoine Langlois als acteur/komediant. Koordansers en springers stonden niet op deze lijst

Er is een andere Magito die zeker deel uit heeft gemaakt van een troupe comédiens Français. Over Les Comëdiens Français is veel meer bekend en daarmee kunnen we een beeld vormen van het leven onze voor ouders . Daarom meer over hen in het hoofdstuk over deze Comédiens.

Magitot bakermat

Een kleinzoon van Anthoine en Marie, Noël, geboren in 1682 in ’s-Gravenhage, heeft gedurende de laatste jaren van zijn leven in Frankrijk gewoond. Hij overleed in Saint Quentin in 1758.

In Lagery, vlak bij Reims, zijn aktes terug te vinden van een

• Pierre Magitot of Magitau uit Fismes; een man van dezelfde generatie als Anthoine. Deze Pierre Magitot kreeg kinderen met de naam: Antoine, Marguerite, Pierre, Henry en Antoinette.
• Pierre Magito, geboren rond 1627 en overleden op 23-10-1707
• Philippe Magitot (ca 1615) met een dochter die Marguerite heette.
• Nicolas Magitot een broer van Philippe uit 1607.

In Braine werd

• In 1729, een Jean Baptiste Magitot geboren, zoon van Pierre Magitot en Marie Cayet. Pierre en Noël geboren in Den Haag zijn zeker niet dezelfde persoon.

Het klinkt "familiar”; het zijn bekende Magitot namen (of veel voorkomende Franse namen?)

Van Anthoine Magitot uit Ardres, de oudste gevonden Magitot,  hebben we in de omgeving van Ardres nooit enige voorouder kunnen vinden. De vraag die naar voren komt is, is Noél teruggekeerd naar de Franse roots van zijn vader, naar het gebied gegaan waar zijn vader oorspronkelijk vandaan kwam en waar mogelijk nog familie woonde?

Wanneer de Magitots ten noorden en oosten van Parijs ook artistiekelingen in de gelederen hadden, zou dat helpen om de Magitot bakermat vast te stellen