Pieter Philippez Magito ca 1718 -1792 Koorddanser

Deze pagina gaat over waar we Pieter van kennen; over zijn publieke leven.
Voor zijn privéleven en zijn plaats in de familiegeschiedenis als mijn oudbetovergrootvader kunt u de onderstaande link gebruiken

Bovenstaande is een citaat van G van Rijn, in een van de Rotterdamse Jaarboekjes  waarin het gaat over  de Rotterdamsche Kermis. We komen er later op terug maar er is meer dat Pieter voor de eeuwigheid vast heeft willen leggen.

Pieter groeide op in een Koorddansers gezin. Zijn vader Philippe Alexisz, was koordanser, acteur en impresario.

Mei 1728 is er kermis in Delft, de woonplaats van Alexis  Philippesz, een  oudere broer van Pieter. Alexis  heeft zich in geschreven met een voorstelling met koorddansende kinderen. Zijn dochter Theresia is dan veertien en zijn jongere broer Pieter is 19-20 jaar oud. De kans lijkt aanwezig dat de jongste Magito kinderen zoals Theresia en Pieter daar of, in een oudere niet te vinden, kinderkoordans-voorstelling van Philippe Alexisz, hun eerste voorstelling hebben gegeven. Ook Christiaen Magito heeft in Delft met kinderen-voorstellingen gegeven waarbij gedanst werd op het koord en pantomime getoond werd. De voorwaarde van het stadsbestuur was dat de kinderen op tijd naar bed konden gaan en dat er daarom vroeg in de avond een eind kwam aan het optreden.

1733

In 1733 is er opnieuw kermis in Delft en daar schrijft Pieter Magito zich in, voor het eerst waarschijnlijk, met enige koorddansers.
Pieter is zijn weg van een paardenstal naar een gigantische Koorddans tent begonnen.

De Koorddanstent

In 1726 lieten Johannes Alexius en Alexius Philippesz Magito, Pieters oom en oudere broer, in Friesland, naast de Italiaanse Vertooning, ook een houten tent bouwen. Vermoedelijk had Alexis Alexisz, Pieters oom uit Franeker, goede ervaring met deze timmerman. De jonge Pieter zal waarschijnlijk ook in deze tent gewerkt hebben. Later zou Pieter meerdere tenten kopen of laten bouwen. Grote en kleinere tenten om zelf in op te treden of wanneer, hij een tent niet nodig had, deze te verhuren. Op een jaarmarkt of kermis, was Pieters grote tent regelmatig een referentieplek en werd genoemd in de administratie van de stad. Ruim tien jaar na zijn dood, werd de tent in annonces nog de ‘tent van de oude Magito’ genoemd.

Eind jaren zeventig van de 18e eeuw kocht Pieter, een tweedehands tent van honderd bij veertig Utrechtse voeten (26,6 cm) van Gerrit van Dorssen, de Utrechtse timmerman . Een troep Franse komedianten huurde deze ‘loods’ daarvoor bij van Dorssen voor f 890 vanaf de bouw, eind 1778, tot Pasen 1779. Na het overlijden van Maria de Marode, in 1781, werd door de notaris een inventaris opgemaakt waaruit bleek dat er een restschuld van vierhonderd gulden aan Van Dorssen bestond.

In betere tijden, in 1760,  stond Pieter in Utrecht op het Vredenburg, met een oudere tent

" t 'Vreyhoff of Uytregtse Kermes" J de Beijer,

X1333-30577 collectie Het Utrechts Archief , Public Domain

J. de Beijer tekende in 1760 de kermis op het Vredenburg, met rechts waarschijnlijk de theatertent van Pieter Magito. Op de wand van de tent lijken bekende scenes uit toneelstukken geschilderd te zijn en op de Parade van de tent, trekken spelers de aandacht van het publiek; Zij nodigen bezoekers uit de tent binnen te komen.

In het Tijdschrift 2014.van Oud Utrecht wordt een theatertent op het Vredenburg beschreven. Deze werd door Franse Komedianten gehuurd van Bernardus Ketelaar (overleden voor 1738). Het was niet Pieters tent maar het levert wel een beeld op van het interieur van zo’n tent:

‘De tent was 70 voet lang en 30 voet breed; een galerij liep langs de drie wanden; op de 
zijgalerijen waren twee rijen banken, op de frontgalerij vier rijen banken aangebracht; 
onder de galerij waren twee rijen zitplaatsen. Op het tooneel zelf bevonden zich voor de 
toeschouwers nog drie rijen banken en aan weerszijden één loge en twee loges achter het tooneel ten gebruike van de acteurs.
‘onder t Theater werden afgeschooten een klyn apartementje omme te dienen tot kleeden, en ontkleeden’’

Het rekest werd ingeschreven door D.V. Lobbrecht. In de marge is een toestemmend advies geschreven, waarin onder meer is genoemd een bedrag van f 80,- gulden ten behoeve van de aalmoezenierskamer en als datum is vermeld juli 1760; ondertekend door A.H. van der Das. Bij deze correspondentie over de aanvraag, zit een grote foto de tekening door Jan de Beyer voorstellende het Vreeburg met daarop de tent van Magito, gezien vanaf de noordzijde, De tekening heeft als titel: ‘Tent van Pierre Magito, genaamd N Placide.

De originele correspondentie over de aanvraag tussen de gemeente en Pieter heb ik niet kunnen inzien; deze moet bekeken worden in het Archief van Utrecht. Degene die de transcriptie heeft gedaan, merkt op: De schrijfwijze en de spelling zijn letterlijk overgenomen (uit de oorspronkelijke stukken).

Als er over de tent in Utrecht op het Vreeburg toch enige twijfel bestaat of het inderdaad een tent van Pieter was, dan is er nog een andere prent waarover geen twijfel bestaat. Het betreft een prent gemaakt door J. A Langendijk van een kermis in Rotterdam op de Nieuwemarkt in 1804. Pieter is in 1804 al overleden en zoon Pieter heeft de nieuwste tent van Pieter verkocht. Desondanks wordt de tent nog steeds de tent van Pieter Magito genoemd, ook in de bijna paginagrootte aankondiging van de kermis in de Rotterdamse courant van 28-08-1804 waarvan hieronder een afbeelding en een detailafbeelding staan.

Kermis op de Nieuwemarkt. J A Langendijk 1804 NL-RtSA_4080_RI-1504 CC0,
https://hdl.handle.net/21.12133/F444E861380C45E09B4558E70EB1450F

De prent toont ook het StadsBoterhuis. Johannes, Alexis Magito, broer van Pieters vader, en Stadsmuziekmeester woonde en werkte daar van 1736 tot aan zijn overlijden in 1769

De ambiance is inmiddels duidelijk ; Op de parade staan artiesten klanten uit te nodigen om naar binnen te komen. Het wordt het tijd te kijken wat er in de tent gebeurde.

De Koordedans, ze roep, tree binnen:

Se skreeuw, de duis, de waal, de mof,

De Kek. se sek: loop niette wek, wij sel bekinnen!

Deze tekst komt uit: ‘Koorddansers’ door Barbara Sierman, geplaatst in ‘Haarlems Helicon: literatuur en toneel te Haarlem vóór 1800’  

Leonard Defrance Koorddansen

the-rope-dance-8ff53eVlaanderen public domain

Op deze prent is het al te zien: koorddansers gebruikten balanceerstokken om zich in evenwicht te houden en maakten met gewichten, springballen en degens allerlei kunsten op het koord. Koorddansers waren zeer populair op de kermis. Vrijwel jaarlijks stond er één en soms stonden er zelfs twee koorddanserstenten op de kermis.

Op de prent is de hoogte beperkt; ik heb gelezen dat de Magito's buiten tot wel  op 20 m hoogte liepen. Dit is terug te vinden bij Pieter Pieterszoon.  De oude Pieter, op klompen of schaatsen, zal vermoedelijk minder hoog gelopen hebben..

Tijdens het wandelen op het koord werd, want we hebben het over de Magito's, muziek gespeeld. In de link naar Hollandse Deuntjes staat op pagina's 126-128, muziek genoteerd die bij de Magito optredens gebruikt zou zijn.

Stadsbesturen hielden meer dan eens de komst van koorddansers tegen, omdat zij de acties op het koord te gevaarlijk vonden en omdat koorddansen daarom in strijd zou zijn met het zesde gebod: 'Gij zult niet doodslaan’

Pieter Magito's Merchandise

De ets, het portret van Pieter is in opdracht van Pieter zelf gemaakt door Rienk Jelgershuis; ook de informatie heeft hij zelf aangeleverd. Blijkbaar konden al in de achttiende eeuw fans van artiesten, afbeeldingen van hun idolen kopen als herinnering aan het optreden.

Een kopie van deze prent stond in mei 1968 in het Rotterdams Nieuwsblad dat bij ons in de brievenbus viel. Sinds die tijd hing er een print van deze afbeelding in de werkkamer van mijn vader.

Maar Pieter verkocht niet alleen afdrukken van zijn portret 

Op een Belgische site popte na het intikken van ‘Magito’, deze afbeeldingen op.
Het zijn rubberen afgietsels van Pieters voeten. Opvallend is dat aan deze voeten slechts vier tenen zitten.

Deze voeten worden nu te koop aangeboden voor €890. Pieter zou de prijs kunnen waarderen.
https://www.2dehands.be/v/antiek-en-kunst/kunst-overige-kunst/m1967166056-circus-voeten-uit-1796-pieter-mangito
Via deze link kunt u een bod doen op de rubberen afgietsels van Pieters voeten.

Rotterdamse Magito-tegels

Pieter was niet alleen koorddanser, mensen kwamen naar zijn tent, of deftiger, "dans la cabane de Pierre Magito" om daar grote ballet-pantomimes te bekijken die daar vertoond werden zoals in 1779 :(Don Juan ou ) le Festin de Pierre een comedie van Molière, en Pygmalion .
Nb deze affiches zijn niet van Pieters voorstellingen.

In zijn tijd was Pieter een BN’er, een bekende Nederlander, en dat zal de reden zijn, dat er over hem meer terug te vinden is, dan van al die andere mensen in mijn stamboom samen en waarom er anno 2022 nog steeds over hem gepubliceerd wordt..

De Rotterdamse Stadsarchivaris Dr E Wiersum, merkte  in het laatste deel van zijn publicatie over de Magito’s op dat terwijl in Zeeland en op het platteland van Holland, kermisexploitanten geweerd werden, de situatie in Rotterdam anders was, daar wachtte hen een warm onthaal. En ‘als de prinsen en prinsessen van Oranje of vreemde vorstelijke personen hier de kermis bezochten, hetgeen herhaaldelijk plaats vond, was een van hun eerste gangen steeds naar de van ouds bekende en bijzonder gerenommeerde tent der Magito's.’ Om de populariteit van oudbetovergrootvader Pieter te illustreren, gaf hij het volgende voorbeeld: ‘Zoo populair waren deze artiesten en vooral de groote Pieter Magito Senior te Rotterdam, dat in een bekende Rotterdamsche familie een der oudste leden, omdat zijn uiterlijk zooveel op dat van den koorddanser leek, spottenderwijze, geregeld Oom Magito genoemd werd’.

En ‘als de prinsen en prinsessen van Oranje of vreemde vorstelijke personen hier de kermis bezochten, hetgeen herhaaldelijk plaats vond, was een van hun eerste gangen steeds naar de van ouds bekende en bijzonder gerenommeerde tent der Magito's.’ Om de populariteit van oudbetovergrootvader Pieter te illustreren, gaf hij het volgende voorbeeld: ‘Zoo populair waren deze artiesten en vooral de groote Pieter Magito Senior te Rotterdam, dat in een bekende Rotterdamsche familie een der oudste leden, omdat zijn uiterlijk zooveel op dat van den koorddanser leek, spottenderwijze, geregeld Oom Magito genoemd werd’.

Niet iedereen was even enthousiast over Pieter Magito

Een 'geldwegslepende konstenaar'

Pieter Magito was niet alleen een goede koorddanser maar hij was ook een goede en, naar mening van sommigen, meedogenloze zakenman en ik vermoed dat hij op dit punt ook samenwerkte met zijn Maria de Marode, zijn levensgezellin en vanaf 1769 ook voor de kerk en de wet, zijn huisvrouw. Jean Baptista Perghen, de kermisexploitant werkend onder de naam Karata, maakte de fout een bij Pieter in dienst zijnde artiest te contracteren. Pieter nam direct juridische stappen waardoor de troep van Karata, ontbonden werd. Met betoudovergrootvader Pieter kon je maar beter geen ruzie mee krijgen dus. Zijn succes leidde ook daarom tot afgunst  bij anderen. Zij noemden hem een 'geldwegslepende konstenaar'. Zijn politieke voorkeur, Pieter was een Orangist, legde hem aanvankelijk geen windeieren maar later zat het Orangist zijn, hem in de weg. 

Op de jaarmarkten waren bijzondere spullen te koop en er was volop eten en drinken. Daarnaast waren er kwakzalvers en waren een nog nooit vertoond beest of een medemens met een afwijking te zien. Naast de vele marktkraampjes waren er de, overal bovenuit stekende, grote tenten van springers, koorddansers en toneelspelers. Pieter Magito behoorde tot de top van het kermisaanbod en reisde rond met steeds groter wordende attracties. Dit werd waarschijnlijk ook zijn ondergang

Weerstand tegen de kermis vanuit de kerk

Pieter Magito was tientallen jaren een graag geziene artiest  op de kermissen in de  Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden. Tot circa 1720-1730 waren de lokale kerkenraden geduchte tegenstanders van de entertaimentsector , van de oudere Magito-generaties zoals Pieters vader en zijn ooms geweest, maar na verloop van tijd werd er minder geluisterd naar hun klachten.

Ds Phillpp ludwig Statius Muller gaf in 1752  zijn duidelijke menig over  vak- en geloofsgenoten en nam geen blad voor zijn mond.( Zeedemeester der Kerkelijken).

Ik zou de Billykheit van het toelaaten der Kermis Spelen wyders kunnen beweeren door het Nut, dat 'er de Armen' en Godshuizen uit trekken; behalven de geheele Stad, door verteeringen van Levensmiddelen als anders die 'er door te weeg gebragt worden; dog déze Bewysredenen zyn aan ieder overvloedig bekent. Ook zou hier maar 't gewoone antwoort op toegepast worden, dat men geen Kwaat moet doen op dat 'er Goed, uit voort kome.

't Komt er meer op aan of hier in zoo veel kwaat gelegen is. Wat kwaat kan het, dat men by Mahomet Karata of Signor Magito zulke wonderbaare kunften op een Snaar ziet vertoonen? Voorheen heeft men in een myner Papieren kunnen lezen, dat men hier door ziet hoe ver het vermogen van den Mensch kan gebracht worden, of zyn 't de Pantomimen, om dat zy vertoonen hoe ver men in staat is om zig zonder spreken uit te drukken:

waarlyk dit is geen onnutte kunst om hier uit Gebaarden te leeren, die al te dikwils geheel verkeert en misselijk op den Predikstoel gebruikt worden. Maar ’t zal het iedėl dansen weezen, dat by de Heeren zoo schrikkelijk in 't oog loopt. 't Zou my lusten dat stuk te verdedigen, indien ik niet reeds verre met myn Papier heen liep. In 't algemeen is het Geschreeuw der Kerkelyken dat het broodelooze Konsten zyn. Ik zou het een Uitvlugt rekenen te willen zeggen, dat zy ęchter Brood geeven aan derzelver Oeffenaars en Vertooners, die door hun opvoeding, waar over zy dikwils zelve geen Meesters waaren, tot zulk een kostwinning gebracht zyn. Zy zouden dan in zich zelve broodeloos genoemt kunnen worden; maar of men. het geheel nutteloos kan noemen, weet ik noch niet, ......

Moet men dan, om zulke Spelen en Vertooningen uitroepen; dat het beklaagelyk is, onder 't naar de Kerk gaan op de Botermarkt die Tooneelen des Satans,niet alleen te moeten opgerecht zien; maar, of dit niet genoeg ware, hier aan noch op den Dag des Heeren te moeten hooren arbeiden; terwyl men zich niet ontziet om op den Dag des Heeren zyn Overheit te hekelen.

Ik heb my geärgert dat men ook een Rechter wil zyn over Gods Oordeelen en durft zeggen, dat de menigvuldige Regens tranen zyn, die 't Opperweezen stort over de Godloosheden der Kermisspeelen. Maar moeten dan andere Steden ook geftraft worden om onze Kermis? Trouwens, die hebben ook velen onder hen met Schouwspeelen Kermis gehouden. Dit zou noch aangaan ten aanzien van ons Vaderlant, en ten aanzien van de Boeren op 't Platte Lant, die ze in hunne naastgelegene Steden, hebben kunnen bywoonen; doch wat hebben andere Provincien en verder gelegene Landen hier mede gemeen, dat zy mede gestraft worden. Ik wenschte wat meer Geeft van Onderscheiding en Bescheidenheit in de Kerkelyken.

Het gevolg van de minder negatieve houding van de kerk was het kermis aanbod gevarieerder, groter en vooral kostbaarder werd.In de Zeeuwse steden Middelburg, Goes en Zierikzee gingen de gemeenteraden in crisistijd vrij snel over tot een kermisverbod, maar ook daar was men normaal gesproken welkom. De oorlogen in de achttiende eeuw konden een verbod op de kermisviering tot gevolg hebben, waardoor de artiesten zonder inkomen kwamen te zitten.

De Stadsbesturen en Kermisgelden

Het afdragen van armengeld door kermis exploitanten gebeurde in heel Europa al vanaf  begin van de 17e eeuw. Het vermaak werd gelegitimeerd als een charitatief doel tot 1857, daarna werd vermakelijkheidsbelasting geheven.

De stadsbesturen stelden de hoogte van het armengeld vast, dat een gezelschap moest afdragen. De bedragen konden flink variëren. Naast willekeur kon het bedrag voor de armen afhangen van de grote van de tent of het aantal betalende bezoekers dat geweest was; denk aan één  a twee stuivers per persoon. Het kwam ook voor dat er een vast bedrag afgesproken werd.
Op de Delfshavense kermis, die ongeveer van half juli tot het einde van de maand september duurde, moesten gezelschap in 1725, F 450 afdragen aan de armen;op de Delftse kermis, ongeveer van half juni tot het einde van de maand F 150.

Op jaarbasis leverden de kermis in de jaren veertig van de achttiende eeuw, in Amsterdam de goeden doelen ca veertienhonderd gulden op. Dat werd  F 5200 in het decennium daarop. De politieke onrust en oorlogen maakte dat er minder op werd gehaald voor de armen omdat er, begrijpelijk, minder permissies werden afgegeven aan exploitanten. Kermis was dus Big Business, niet alleen voor de exploitanten en de goede doelen maar ook voor de herbergiers en de bakkers maar ook voor sommige boeren. Zij legden speciaal voor de markt, klavervelden aan. Honderden paarden waren meegekomen  met de exploitanten en deze moesten eten.

De lijsten met afgedragen kermisgelden geven een aardig inzicht in de activiteiten van de Magito’s.

• Op de Rotterdamse kermis waren ,in wisselende samenstellingen, Alexis, Pieter en Thomas Philippeszonen, hun neef Paulus Alexis uit Friesland, Judith Thomasdr en Maria Thomasdr’s echtgenoot Philippe Meyer Ook de familie Reneaut was aanwezig, de schoonfamilie en de kinderen van Maria de Marode, Pieters partner. In haar jonge jaren was Maria de Marode op het koord actief. Pieter junior sloot zich later bij de oudere Magito's aan. De spellen werden onderling uitgewisseld. 
• Op de lijsten met  Kermisgelden van Utrecht (1785-1792) is nauwelijks samenwerking van Pieter met de andere Magito's te zien; Judith en Paulus waren toen al overleden en Thomas overleed in 1787. Pieter werkte wel samen met Alexis Philippesz in 1760 en 1761. Alexis stond er met de Vier Kroonen. Alexander Bussa dit Placide en Laurent Spinacuta kwam je in Utrecht ook tegen.
  Uit het register valt ook op te maken dat je in Pieters tent, koffie, thee of limonade kon kopen bij weer een andere ondernemer. Het Shop in a Shop bestond ook toen al.
• In Den Haag en Delft waren er optredens van Philippe, Alexis Philippesz, Christiaan en Noël Magito. Paulus Alexis en Pieter Magito waren de hoofdleveranciers in de Hofstad.
• Leiden wordt bezocht door Magito’s met een koorddansvoorstelling. Pieter is daar heel frequent. Thomas staat daar in 1765 en 1766. Philippe Magito trad op in 1759; mogelijk was dit Philippe Thomasz en was deze net als zijn zus Judith door vader Thomas opgeleid tot koorddanser. Enige jaren later zou hij naar Pieter en Maria in Delft verhuisen. Maar wie was de weduwe Magito die met koorddansers in Leiden stond 1761. Noël overleed in 1758 en van Christiaan weet ik niet wanneer hij overleed. Noëls vrouw Françoise Dupré was aanzienlijk jonger dan haar man en in 1761 nog in leven. Leidde Françoise Dupré, weduwe van Noël Magito de troep in Leiden?
• De documenten waarop Kermisgelden van Amsterdam waarschijnlijk staan, konden niet op verzoek worden gescand; het materiaal lijkt te kwetsbaar. Mogelijk is het wel terplekke in te zien. In Leeuwarden moet nog veel materiaal gescand worden

 De Tent van Magito, groot en opvallend werd ook regelmatig gebruikt als plaats bepaling van een andere voorstelling.

Op tournee
Van mei tot eind september werd er gereisd maar ik vond ook optredens buiten deze periode

Hieronder enkele afbeeldingen van Kermistenten op de Botermarkt in Amsterdam (Nu Rembrandtplein) Pieter heeft er vaak gestaan. Deze tenten  lijken ongetwijfeld op de tent die Pieter had, maar zijn van wat latere datum

Middelen van vervoer

Vervoer over de weg van tent, beelden, dieren en personen, moet een hele logistieke onderneming zijn geweest.  De trekschuit voor personenvervoer was de ‘intercity van de Gouden Eeuw’. De reis van Delft naar Leiden, zeven kilometer per uur, duurde drie uur. Reizen van Leiden naar Utrecht te reizen duurde een werkdag van acht uur. Onderweg moest van paard gewisseld worden.

Uit notariële archieven weten we dat, Pieter Magito en Maria de Marode in 1750 even buiten Amsterdam logeerden op een jacht terwijl de aanschaf van een boot werd afgerond.

Koopcontract boot 30-09-1750 Notaris Hermanus van Heel, Amsterdam

Het schip kochten Pieter en Maria van Meester Scheepmaaker. Gerrit de Groot, wonende Oude Weetering onder de vrije Heerlijkheid Alkemade.

"Op de scheepswerf van Gerrit Groot nieuw getimmert en door deselve Gerrit de Groot aan hen comparanten op primo Maij deses Jaars 1750 geleevert.’
Een Nieuw ‘jacht of pontschip lang 49 voeten, wijt 12 voeten, 4 duijmen, Kosten f 600-.
Ze lossen per jaar f100,- af op " primo Maij"+ jaarlijks f 4,- rente tot en met 1756’

Daarnaast staan er nog voorwaarden vermeld in het geval één van de twee een termijn niet kan betalen.

In Delft had Pieter een huis, met kaai, aan het water. Toentertijd waren de Delftse bruggen waarschijnlijk hoger dan nu, te oordelen naar de flinke schepen die volgens prenten over de grachten voeren. Onduidelijk is waar Pieter voor de verhuizing naar Delft ,rond 1761, woonde. We weten wel dat zoon Petrus Pietersz werd gedoopt in Amsterdam en dat ook het testament van Pieter daar nog werd opgesteld in 1762.  Mogelijk woonden zij  in die jaren  in  de Duvelshoek, waar zijn grootvader Alexis met zijn ouders terecht kwam toen zij vanuit Ardres in de Noordelijke Nederlanden kwamen wonen, waar ook de Magito- wevers woonden en waar in 1762 zijn neef Johannes Alexius, wonend in de Schapensteeg, overleed.

Opslag- en woonruimte
Naast een woning met toegang naar het water hadden Pieter en Maria veel ruimte nodig om materialen op te slaan en paarden te stallen. Paarden zullen nodig zijn geweest om de boot over het jaagpad te trekken en voor aanvullend wegvervoer.

Rietvelt juni 2023

Pieter en Maria kochten deze drie afgebeelde huizen aan de gracht van het Suijdelijke Rietveld in Delft.

‘Het Vergulde Zwijnshoofd’, het grote huis rechts werd door Pieter en Maria bewoond. Dit huis, had een kaai en een poort naar het terrein achter de huizen. De andere huizen werden verhuurd. Het huis links werd in 1761 door Pieter gekocht en dit is  het huis waar Pieter woonde toen hij in 1792 in Princenhaage overleed.

Achter deze huizen, kochten zij op naam van Maria nog drie kleine huizen, hoorend bij het oude Begynhof.  Naast de  erven en stallen lag er een voormalige slachterij op het terrein. Pieter woonde ruim 30 jaar aan het Rietveld in Delft

Bijzonder is, toeval bestaat niet, dat op het terrein achter de drie huizen aan het water nu een Theater staat.

Delft van de vaart te zien

Abraham Rademaker 1676 - 1735 Leonardus (Leon) Schenk 1696 - 1767

Publiek Domein ibgekleurd

Met Permissie en een inschrijving in register armen/ wezenzorg en een advertentie inde kranten

Zonder volledig te willen zijn volgen aan de hand van advertenties en Permissies hier enkele voorstellingen.

Pieter Magito’s carrière begon waarschijnlijk met het al genoemde optreden in een Paardenstal in Delft, waar zijn oudere broer Alexis Philippesz Magito zijn kinderen en waarschijnlijk ook zijn jongere broertje liet dansen op het koord. De registraties van eerdere optredens lijken niet (meer) te bestaan Het eerste geregistreerde optreden van koorddansende kinderen is van 1728 in Delft. In 1733 volgde het eerste optreden van Pieter in Delft met een eigen troep Koorddansers

1738, Pieter heeft toestemming gevraagd en gekregen om in Groningen op te mogen treden met een show die het afgelopen jaar in de zeven provincies te zien is geweest.  Te zien waren sprongen door een man te paard over 12-16 man  en door een ton ??.

Na zijn eerste optredens in 1728 (?) en 1733  is Pieter vaker terug te vinden op de kermis in Delft.

Op de permissie van 1749  staat ook Maria de Marode huysvrouw van Jacobus Reneaut op de kermis in Delft Zij laat een ‘klijn hondje’ kunsten vertonen; in haar jongere jaren trad zij in Delft op als koordanseres. In het begin waarschijnlijk als lid van de troep van Jacobus Reneaut, haar echtgenoot. Later schreef zij haar eigen koorddansvoorstelling in.

Maria’ en haar man en kinderen staan met regelmaat op de kermissen

• in 1761 staat ene Renaut met perspectieven op de Kermis van Utrecht
• 1764 staat Juffrouw Reneaut met perspectieven en wassen beelden in Utrecht.
• 1772 toont Maria Reneaut in Utrecht enige machines

Nb Slechts zes perspectiefkasten zijn er wereldwijd nog bewaard gebleven. Het gaat hier om een Hollandse uitvinding uit de tweede helft van de 17de eeuw, waarbij de kunstenaar op vier planken een schildering aanbrengt en ze zo aan elkaar past dat er een soort kijkdoos ontstaat

Voor 1750 reisde Pieter Magito met attracties door het land onder andere met een gedresseerd paardje,

Dat 'vorstelijk gezelschap' viel niet goed bij voorstanders van de Republiek.
Oranjegezind was Pieter wel en vreemd is dat niet, aangezien de oude Alexander Masitoi al zijn geld verdiende met het organiseren van optredens voor de Prins van Oranje.

Gewoonlijk maakten de exploitanten de wassenbeelden zelf en kleedden deze ook zelf aan. soms werd een automaat gebruikt en kon het beeld ‘spreken’.

De registers Kermisgeld ten behoeve van de armen en de wezen  van Delft, Hoorn, Leiden, Rotterdam en Utrecht heb ik in kunnen zien.
Pieter kom je overal tegen met zijn grote en kleine tent. Een paar willekeurige notities uit Leiden staan hieronder. Er zijn er te veel om ze allemaal te plaatsen.

StadsArchief fLeiden

Met Permissie en een advertentie in de kranten

Zonder volledig te willen zijn volgen aan de hand van advertenties hier enkele voorstellingen.Het kan zijn ik  binnenkort in de lijst ga schrappen
NB Pieters voorstelling of zijn tent werden ook wel in de krant gebruikt om een locatie van een ander spel / kraam aan te geven

Delfse Courant 13-08-1861 (ingezonden Opgave van eenige Spellen enz)

www.delpher.nl

Dat 'vorstelijk' viel vanzelfsprekend niet goed bij voorstanders van de Republiek.
Oranjegezind was Pieter wel en vreemd is dat niet, aangezien de oude Alexander Masitoi al zijn geld verdiende met het organiseren van optredens voor de Prins van Oranje. Gewoonlijk maakten de exploitanten de wassenbeelden zelf en kleedden deze ook zelf aan. soms werd een automaat gebruikt en kon het beeld "spreken".

In 1750 vroeg Pieter voor het eerst een vergunning om in Den Haag op te treden. Hij kwam meerdere malen terug in Den Haag.
Hij gaf voorstellingen in tal van andere steden. Het is mij nog niet gelukt de "kermisgelden van 's Hage te vinden. Gelukkig zijn er nog oude kranten

's-Gravenhaagse Courant 25-05-1750
Pieter had van alles in huis om het publiek te vermaken. Deze advertentie kondigt naast de koorddansvoorstelling, ook toneel aan
"Commedia dell' arte"

Werd aen één ieder bekend gemaekt, dat de groote Troop KOORDEDANSSERS, SPRINGERS en VOLTISEERDERS, &co. van P. www.delpher.nl MAGITO, niet langer als vyf dagen ,te weetén van morgen, zynde Dingsdag, tot aenstaende Saturdag den 30 May 1750' zullen speelen. Het Spel zal van een Niéuwe PANTOMINE genaemd Arlequin en Colombina, gevangen op de Franse Kust, gevolgt worden.

www.delpher.nl

"Commedia dell'Arte" is een theatergenre, ontstaan in Italië irond 1550. Het verspreidde zich over Europa en werd getoond tot het midden van de achttiende eeuw. De oorsprong de Commedia dell'Arte  is dus middeleeuwse oorsprong en gaat terug tot de tijd dat narren en acrobaten het publiek vermaakten tijdens festiviteiten en carnaval. Deze narren hadden er tegen het einde van de zestiende eeuw een echt beroep van gemaakt; zij werden verwelkomd in de nieuwe betaalde theaters. Voorstellingen van de "Commedia dell'Arte" onderscheidden zich door de bijzonderheid dat ze geen script volgden, maar schetsen of scenario's, die de richtlijnen volgden van elk personage, dat gebruik maakte van zijn repertoire van frases en geïmproviseerde uitspraken. Een ander kenmerk was het gebruik van maskers. Deze maskers worden tijdens het  carnaval van Venetië nog steeds gedragen.

Amsterdamse Courant 17-10-1750

Amsterdamse Courant 13-10-1753

Amsterdamse Courant 16-11-1754 

www.delpher.nl

Amsterdamse Courant 25-09-1755

www.delpher.nl

Men adverteerd by dezen dat PIETER MAGITO met een Troup Nieuwe Konstenaers, die nooit hier te Lande zyn geweest,
gedurende de Kermis hunne Exercitiën zuilen doen van Koordedanssen, Springen en Voltigeere; benevens den alom vermaerde
Engesche Meester die zyne Equilibres doet in Turkse Klederen , op een Yzere Koort ter dikte van een Phioolsnaer, op dezelve wyze
als bevoorens door den Turk Carata is gedaen :Zy zullen gedurende de Kermis continueeren met een Springers Ballet dat door al de Springers volbragt werd, en zij so hebben mogen vertoonen voor zyn Doorlugtige Hoogheid den Heere Prince van Oranje op de gepasseerde Utregse Kermis ,en dat ook een nieuwe inventie of uitvinding. van dezelve Meester is

Amsterdamse Courant 13 05-1756 en de Oprechte Haerlemse courant 15-5-1756

www.delpher.nl

  Word aan een yder bekend gemaakt, dat de vermaarde Sieur P. MAGITO, uyt Parys in ' s Hage is gearriveerd met een weergalooze
en gerenomeerde grooteTROUP Konstenaers,befstaanden in KOORDENDANSERS,SPRINGERS, VOLTIGEERDERS, POSTUUR-
MAAKERS &c.. die geduurend de Kermis hunne Exercitiën zullen vertoonen tot verwondering van de Aanschouwers, op net Tournooy-Veld in de eerste en grootste Tent, daar de Vyf Zinnen voor geschilderd staan.

Eerder kwam het idee niet bij mij op maar de P zou net zo goed kunnen staan voor Philippe Magito die tussen de Foire Saint German en de Foire Saint Laurent in Parijs, in Nederland op tournee is. Ik zou dan wel verwacht hebben dat hij zijn voornaam voluit zou gebruiken, maar waarom zou Pieter ,waarvan in Nederland bekend was dat hij uit 's Haage kwam, nu adverteren dat hij uit Parijs kwam? Hij zal toch niet van februari 1752 tot 1756 in Parijs zijn blijven plakken? Bovendien had hij de twee kinderen Bastaron als stagiaires aangenomen voor een opleiding in 's Haage. Iets om over na te denken. In september 1755 was hij volgens de advertentie er boven in Nederland. 

Amsterdamse courant 19-09-1761

www.delpher.nl

Monsr. P. Magito , maakt bekend , dat den Alom Beroemde Sr- Renault, Machinist , geduurende de Kermis, zal vertoonen Perspectieve Gezigten, van de voornaamste Europesche en andere Steeden : Zee-Gevegten met de daar by behoorende Kanonnades.  Een Onweer op Zeeën allerléye andere Wonderbaarlyke Gezigten en Vertooningen.
N.B.Den Mr. beloofd een  Praemie van 100 Ducaaten , indien 'er Fraayer is te zien geweest. De Vertoonplaats is op de Bootermarkt naast de Waag.

Dit kan haast niet anders of deze Reneaut is familie van. Het kan niet gaan  om de Koorddanser Reneaut die getrouwd was geweest met Mariade Marode, Pieters levensgezelin. Jacobus is volgens een Waarbrief van april 1761 reeds overleden. Het Vergulde Zwijnshoofd aan het Rietveld in Delft werd verkocht aan de weduwe Reneaut. Jacobus en Maria hadden een zoon Carel en het is goed mggelijk dat hij de machinist was in deze voorstelling

De Nieuwe Courant 18-05-1906

Th Morren schreef in 1906 een feuilleton over de Haase kermis hij schreef daarin ook over het Paardenspel
In de zestigerjaren van de achttiende eeuw werd een andere attractie belangrijker op de kermis:de paardenspellen. Het eerste paardenspel was in 1766 te zien in Amsterdam in 1766. Daarmee werd ook de ronde circustent geintroduceerd,waar om de piste heen, zitbankken geplaatst waren voor de  „fatsoenlijke” liedendie daarvoor een daalder de persoon betaalden. Daarachter was er staanplaats voor de burgerlui en het gewone volk die daarvoor twaalf stuivers moesten neerleggen.
Op de kermis in 1768 kwamen meer Engelsche en Fransche pikeurs, waaronder James Baates, die wonderen op ’t paard verrichten.
Over Pieter Magito schreef hij:
Eenige jaren later verscheen de troep van "Masiton" die nog meer opzien baarde, daar hij bij zijn komst ter kermis steeds met groote
staatsie zijn intocht deed.
Vanaf die tijd werd op de kermis hetpaardenspel de belangrijkste vertoning en nam de plaats in die het koorddansspel eeuwenlang had gehad.

Amsterdamse courant 25-09-1770

www.delpher.nl

Sieurs PIETRO MAGITO cn SPINACUTA, met hunne Nieuwe Troup Konstenaeren in 't Koordedansen,Springen, Voltigeeren, &c, nevens
Vuurwerken en Pantomimes,doen het pubiiek adverteren dat zy gedurende de Amsterdamsche  Kermis de eere zullen hebben hunne differente Exercitién te vertoonen , in de Nieuwe Tent, welke Sieur Spinacuta voor het gemak van het publiek heeft doen bouwen,gelyk zulks reed» in de
Haagsche Courant, in 't begin van May is geadverteerd.

Pieter Magito en  Laurent Spinacuta bundelen hun krachten

Oprechte Groninger courant 28-09-1770

www.delpher.nl

www.delpher.nl

PIETER MAGITO zal alle avonden om half agt aan de Liefhebber, zyne Konsten vertoonen . bestaande in het danssen op
de Koord en Luchtsprongen te maaken; zullende gevolgt worden van een Vuurwerk en een Illuminatie De Vertooning zal
zyn ten Huize van M School op de Laan : de eerste plaan is l gl. ; de 2dé plaats 80fl. ; de 3de 6 ft ; de staande 4 ft

Pieter reisde het hele land door en blijkbaar zijn er in de 18 e eeuw, niet alleen huiskamerconcerten geweest maar ook huiskamer koorddans- en springers voorstellingen ; met vuurwerk!

Rotterdamse Courant 01-09-1772

www.delpher.nl

Monsr. P.MAGITO en Monsr.SPINACUTA , maken by deze bekend , dat zy ("voor deze Kermis) expres van Parys hebbes laten komen een extra groote tronp KOORDEDANSERS, SPRINGERS e» VOLTfGEERDERS, en zullen alle dagen veranderen zowel van Exercitie
als van Pantomieme &tc  De Vertoonplaats is op de Magere Varkemarkt, by de Binnewegsche Poort, te Rotterdam..
Monfr. SPINAGÖUTA ,Koopman , zal gedurende de Kermis laten zien, eene groots Menagerie van levendige GEDIERTENS. NB Dezelve koopt en verkoopt ook alle soorten van Gedierlen, De Vertoonpaats is naast de Tent genaanmt de Vier Kroonen, by de 'Binnewegsche poort te Rotterdam

Amsterdamse courant, 1772-12-17

Uit de hand te koop, de tent van den beroemde Pieter Magito, welke op de Kermis alhier is gebruikt, en zedert eenige jaren aan een vreemde Troep in den Haag is verhuurd geweest, lang circa 100, breed 36 en hoog 18 voeten, 't Dak na advenand, alles Amsterd. Voeten, zonder in onder of overmaat gehouden te zijn, Liggende aan den Mole van den Hr Ryke, genaamt De Valk buiten de Utregsse Poort. Te bevragen biy den Makelaar Jan Kwikx, op de Colveniers Burgwal, by de Raamgragt te Amsterdam

Utrechtse Poort te Amsterdam,Stadsarchief Amsterdam, Vinkeles, Abraham (1790-1864), Desguerrois CC0

https://archief.amsterdam/beeldbank/detail/23b44fb2-0185-4105-32c5-afa9395d1217

 Gazette van Gend july 1774

Sieur Ficher maekt bekend dat hy gedurende Kermisse  van Middelburg die beginnen den 22 July 1774 dagelijks vertonen Engelschen Pantomimen met nieuwe gevarieerde Decoratiën alsmede eenige voornaeme Comedien door een Troupe die in verscheyde Landen de zelve met veel genoegen vertoont hebben Op de gemelde Kermis zal zig ook bevinden den vermaerden Magito mrt eene Troupe Koorde Danfers ende Springers

Amsterdamse Courant 21-09-1776

Amsterdamse Courant woensdag 5 mei en  zaterdag 08-05-1779

www.delpher.nl

  De Vertoonlng zal geëindigd worden door groote Balletten Pantomimes van 6 figuarans en 6 figuranten , en 3  eerste dansers en 2 eerste danseressen van de Hoven van Spanje, Napels en Turin. De 1ste danseres heeft nooit haar weerga gehad op enig Toneel hier te Lande. Sr. MAGITO erkent aan 't publiek dat zins 50 Jaaren dat hy de eer gehad heeft Troepen in Holland te leiden, nog nooit haars gelyke gehad heeft. Men heeft Sr. Magito een weddenschap van 100 Ducaaten voorgesteld, maat dit zou een te beuzelagtige weddenschap wegens een Troep als de zyne weezen Daarom neemt hy aan de gantsche Kermis , ten profyte van den Armen, te arbeiden ,zo eenige Troep verrigt wat de zyne doet. De uitspraak word aan 't publiek gelaaten in zyn Tent over de Nieuwe Doelen

Leydse Courant 01-06-1787

www.delpher.nl

.Word bekend gemaakt, dat alhier zyn aangekomen de Troep vjn KOORDENDANSERS, SPRINGERS en PAARDENRYDERS van den Heer  AT JONES en PIETER MAGITO, hun Toneel zullen zy openen op Morgen, Zaturdag den tweeden Juny; des avonds om balf negen uuren precys

Amsterdamse Courant 01-10-1788

www.delpher.nl

Rotterdamse Courant 23-10-1788

Rotterdamse Courant 25-10-1788

Oprechte Haerlemse Courant  27-06-1789

Oprechte Haerlemse Courant 26-06-1790 en 01-07-1790

Jaarmarkt 1790 Utrecht

Stadarchief Utrecht

Utrechtse courant, 14-7-1790

www.delpher.nl

Amsterdamse Courant 14-10-1790

www.delpher.nl

Men adverteerd, dat op Vrydag de 15den october, de Oude Heer Pieter Magito, zynde een-en tachtig Jaaren, voor zijn Beneficie, op de KOORD ZAL KOOMEN TE DANSEN

Uit het ZeeuwsArchief 1790

Een wat onduidelijk document. Pieter vervoert zijn wassenbeelden per boot van Sluis naar Schiedom; er hangt een alcoholluchtje  aan.

Stadarchief Utrecht

In 1791 staat Pieter met een grote troupe Koorddansers en daarnaast staan de Twee Carlaas van het vrouweyjk en Mannelyke geslacht van het Eyland de Javana.Dewelke zullen strekke  tot verwondering van alle liefhebbers dar natuue en Ontleedkunde, omhaar wonderbare Gedaante en lighaamsgestalte

Archief Leiden 1791 Kermisgelden. Pieters laatste optreden in deze stad.

Met Permissie en soms zonder dat

Pieter Magito was de eerste Nederlander die met paarden- en koorddansnummers de kermis bereisde. Voor die paardenshow waren Pieter en Maria in Parijs wezen kijken  Pieter reed geen paard maar trad hij op als Koorddanser. Het paardrijden liet hij onder andere over aan zin zus Theresia.

Er zijn fraaie aanplakbiljetten uit die tijd bewaard gebleven

Pieter Magito had het druk met schrijven van requesten om op te kunnen treden op Kermissen
Soms werd hij daarom in de maling genomen

www.delpher.nl

In dit stuk uit 1892 staat een interessante opmerking van Servaas van Rooijen (1839-1925) over Pieter:
Sieurs Pieter Magito en Giovanna Spinacuta, geadmitteerde en geprivilegieerde koordedansers, springers, postuurmakers en voltigeerders, waren de getrouwe kermisgasten van voor een eeuw geleden. De eerste, bijna 80 jaar oud, en in de kunst grijs geworden, wist echter nog, ‘in navolging van zijne in vlugheid, in kunsten en lichamelijke exercitiën beroemde voorvaderen’, regeerders, burgers en inwoners der republiek, - Prins Willem V was Gelderland ingegaan, - te diverteeren, met zijne ‘verwonderlijke kunsten en halsbreekende habileteiten.’
Het is een stuk waarin Pieter belkachelijk wordt gemaakt. Dat lijkt mij geen reden  om over Pieters voorvaderen iets anders te melden dan de waarheid.

NB in het request wordt John Adams genoemd.John Adams (1735 -1826) was een Amerikaans politicus van de Federalistische Partij. Hij was de 2e president van de Verenigde Staten van 1797 tot 1801. Adams, een advocaat van beroep, was als lid van het Continental Congress een van de belangrijkste figuren bij het opstellen en opmaken van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring. Als topdiplomaat was hij de eerste Amerikaanse ambassadeur naar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden van 1782 tot 1788.

Het Request zou er toe hebben geleid dat Pieter en Spinacuta, voorheen gewilde exploitanten vaker geweigerd werden op kermissen en dat zij ten tijde van de oorlog brodeloos waren , Dit laatste zal  voor vrijwel alle exploitanten een feit zijn geweest.

"Een gedwarsboomde koorddanser", (Jaarboekje Oud Utrecht 1969)
Koorddanser P. Magito had in 1756  willen optreden met zijn groep "Coordedansers, Springers, Voltiseerders etc" op de jaarmarkt van Utrecht.

Op zijn verzoek werd op 5 juli 1756 afwijzend beschikt,  "Comedies, dansers en andere Gode onwelgevallige spelen" dienden binnen de stadsgrenzen niet toegelaten te worden". In 1754 had zich een vergelijkbaar geval voorgedaan  in Breukelen. De uitkomst was dat permissie zal moeten versogt aan de  Maarschalk van het Kwartier. Onduidelijk is of het ook in 1754 ging oom een verzioek van Pieter. Reden voor Pieter om persmissie te vragen van de maarschalk van het Overquartier, Justus Ormera, om op Bilts gebied op te treden.En die kreeg Hij. Vervolgens liet hij aankondigingen drukken en dat was tege het zere been van de Ambachtsheer. Van hem kreeg hij op 5 juli de afwijzing  en hij werd verwezen naar het Hof. Het werd oudbetovergrootvader Pieter Magito in 1756 niet gemakkelijk gemaakt, temeer daar in navolging van zijn ambtsgenoot uit Breukelen in 1754, ook de Biltse ambachtsheer officieel bezwaar had aangetekend bij het Hof te Utrecht, vanwege het feit dat "bedoelde heer Magito op zijn rechtsgebied was neergestreken zonder hem als ambachtsheer permissie te hebben gevraagd!"

 Men ging zelfs zover, dat toen Pieter Magito daarna op Bilts grondgebied zijn tenten had opgeslagen om daar voorstellingen te geven', het hem verboden werd plakkaten aan te (laten) plakken. Het boekverkopersgilde werd  verboden "Biljetten van Notificatie weegens publicque vertoningen van Coordendansers, Commedien en andere Speelen hoe genaamdt, dewelcke buijten de Jurisdictie van deeze Stadjegenswoordig of in 't vervolg mogten werden gehouden, te drukken of uijt te geven, op een poenaliteijt van vijftig gulden ten behoeve van dezer Stads Aalmoeseniers Kamer". Ook de stadsaanplakker en de portiers van de stadspoorten zouden gestraft worden wanneer zij dergelijke biljetten in de stad, in de stadsvrijheid of aan de poorten zouden aanplakken of doen aanplakken.
Of Pieter in beroep is gegaan  is niet te vinden, evenmin of hij op de jaarmarkt van Utrecht toen voorstellingen heeft gegeven. Er was een annonce bewaard gebleven die in 1967 verloren lijkt gegaan. Wel is bekend dat daarop vermeld werd dat Pieter op 19 Mei in 's Haage de Prins Erfstadhouder, de latere Willem V. onder zijn publeik had.

Uit een Permissie afgegeven door Delft weten we dat het inderdaad een behoorlijke tent was die Pieter had: er moesten paarden in rond kunnen lopen: “Den 8 Juny 1786. Aan Pieter Magito gepermitteerd op de aanstaande Kermis op de Paerdenmarkt in een afgedekte tent een manege te vertoonen mits ten behoeve van de armen betaalende f 52:10, - 

Volgens de scheidingspapieren van Pieter junior had hij in 1791, drie tenten; en een boot om de boel te vervoeren

Op 16 februari zijn Pieter en Maria aanwezig in de Saint André des Arts en worden de peetouders van Marie,  de dochter van Tomaso en Camille Palatini, een vriend en collega van Pieter. Nb De oudste zoon van Palatini werd een paar jaar eerder in Rotterdam gedoopt .
Dat Maria de Marode eveneens op het document staat maakt dat er geen twijfel is of we wel de juiste Pierre Magito hebben.

In deze acte staat ook dat Pieter verblijft in de Rue des Quatre Vents.  Tenzij Philippe heel klein behuisd was zou je aan moeten nemen dat dit het tijdelijke adres was van Philippe . Philippe  woont in 1753 in de rue de l'Arbre-Sec, op de andere  Seine oever vlak bij het Louvre. Het kwam regelmatig voor dat artiesten tijdelijk naar de Foire verhuisden. Deze Foire startte in februari en duurde meestal tot Palmpasen. Blijkbaar waren Pieter en Marie voor de Foire de Saint Germain naar Parijs  gekomen.
Pieter zal deze periode vast niet besteed hebben aan vakantie vieren. Wellicht stond hij zelfs met een voorstelling op de Foire Saint Germain en was hij zich daarnaast aan het oriënteren op een aanpassing van de show  en overwoog hij om paarden toe te gaan voegen, gezien de opmerkingen over handel in Paarden.

NB Hendrika Britting uit Franeker een nakomeling van Alexis Alexius Magito, trouwde met de tweede Palatini zoon, de jongere broer van het meisje dat tijdens het verblijf van Pieter en Maria gedoopt werd. Bij de doop van deze Palatini zoon waren Thomas en (Johanna) Adriana Magito de peter en meter. Mogelijk gaat het over Adriana dochter van Johannes en Huybertje Magito uit Rotterdam

 In1756-1757 gaf Pieter of een andere Magito ( Philippe, Alexis) voorstellingen in Antwerpen.

“Het maakt niet uit WAT ze over je zeggen, ALS ze maar over je praten.”

Uit : Gedichten voor het oude tooneelgenootschap Veniam pro Laude
Auteur Le Francq van Berkhey, Js. een Nederlandse natuuronderzoeker, arts, dichter en schilder
1756

De schrijver Joannes le Francq van Berkhey  was duidelijk geen vriend van Pieter Magito en de Kermiswereld
Nu Magito met zijn Maitressen: Ik wed, je naam 't niet aan in zessen, Te springen, als die Springer doet; Hij speelt zijn rollen met den voet,
En weet, zoo in de lugt te zweeven, Dat al de kijkers staan te beven, Terwijl de Juffers, vet en glad,  Met bil - gedril als kalvernat, Gerust het rokje laaten vallen, En schaamtloos, bij het waerelds mallen, Haar rol mee speelen, zoo 't behoort, Op 't spantouw of de slappe koord.
Wat verder Iaat men u weer kijken
Twee Kind'ren, die maikaêr gelijken. En die ook tevens, is 't niet raar ? Geheel gegroeid zijn aan malkaêr; Zoo speelt men daar, in looze kuuren, De Rol op 't miswas der Natuure. Nog naauw treedt gij dat spel weer uit, Of straks schreeuwt men weêr, overluid,
Hier Luidjes, hier, hier motje weezen! Van binnen is 'er niet te vreezen! Komt, kruipe maar in; toe! met geweld! Hier zie je wond'ren, voor je geld ! vrienden! komt! treedt spoedig binnen, De Poolsche Meester gaat beginnen; is een opper Tovenaer; knipt den kop of zonder schaar; Of hand, of vinger, aan te raaken; Hij weet je nikkerzwart te maaken; Hij haalt het geld zelfs uit je beurs,

Bij het doorkijken van alle boeken die ik kon vinden waarin over Magito wordt geschreven kwam ik van dezelfde auteur een tweede opmerking tegen over Pieter Magito in
Rondeeltje en het hoofdstuk Raadzel O! so mooy

Auteurs Joannes le Francq van Berkhey
Jaar van uitgave 1778

Ik verwachtte meer roddel en achterklap, maar ik heb wat ik op internet aan boeken of kranten kon vinden over Pieter, gelezen. Dit is de enige schrijver die het over Pieter en vrouwen heeft.
Eén bron is geen bron in dit geval  en de schrijven hoorde zeker niet tot de vriendenkring van Pieter.

Fabels en Vertelsels
Auteur Themmen, Phœbus Hitzerus Jaar van uitgave 1793

Twee pleisterbeelden

Magazyn voor de critische wijsgeerte, en de geschiedenis van dezelve deel 2 1799

NB Het lijkt onwaarschijnlijk maar dit zou ook over Pieter junior kunnen gaan; de oude Pieter Magito is al enige jaren overleden.
Oudgrootvader Pieter, junior, was toch wat minder spraakmakend.

www.delpher.nl

En daar kwam weer een reactie op

Beginzels der kantiaansche wysgeerte

Auteur Hemert, Paulus van Coauteur Born, Friedrich Gottlob

www.delpher.nl

Openhartige brieven, om te dienen tot opheldering en regte kennis van de vaderlandsche historie.

Auteur Vryaart, Reinier

Staat het niet mooi een kleinen jongen te zien loopen met een groote roos van linten op zyn broek, dat men zoude zeggen,dat hy eer by Magito thuis hoords, dan by een fatfoenlyk burger ? Wel, vroeg Wysneus, wat kwaad kan dat? Dat kan zoo veel kwaad, antwoordde Zedenveld, dat het jeugdig verstand al vroeg gewend wordt, om in uiterlykheden , in de ydelheden van pracht, hoe min en nietig in zich zefven, meêr waardy te stellen, dan in wezendlyke verdiensten: en die eerste indruksels blyven hun by heur gantsch leeven lang, zoo dat zy, tot jaaren gekomen zynde, zich daar niet ontdoen kunnen.

www.delpher.nl

Dit verhaal bevestigt wat de inventarisatie van de boedel na het overlijden van Maria de Marode al deed vermoede en dat is dat de Magito's veel aandacht en geld aan uiterlijk vertoon besteden en dat is eigenlijk ook wat je verwachten kunt van mensen die zich bezich houden met commedia Dell'Arte en hun brood verdienen in de amusementswereld, met het geven van theater, dans, muziek, acrobatiekvoorstellingen op een soms op een letterlijk "hoog" niveau.

Ging Pieter failliet en welke Pieter was dat dan en wanneer?
De Rotterdamse Stadsarchivaris noemt in zijn stukje over de Rotterdamse Koorddansersfamilie  in 1770, in Rotterdam, de in beslagneming,op al het hebben en houden van Pieter Magito. Hierbij zou in de inboedelbeschrijving een zilveren penning, ontvangen van het stadsbestuur van de gemeente Embden in Oost-Friesland aangetroffen zijn. In andere opzichten is volgens de stadsarchivaris deze lijst van in beslag genomen goederen merkwaardig. "Zij geeft ons behalve van Magito's geldbezit, zeventien enkele Louis d'or en eenige zilveren guldens, een opsomming van zijn geheele uitrusting en een vrij minutieuse beschrijving van zijn artiestenkostuum. Opgenoemd worden : „een
blaauwe rok, een roode broek en camisool springerskleeren, een paar blaauwe handschoenen, een wolle muts, een lap tot een camisool en voering, twee manshemden, vier paar kousen, een springersmuts en drie neusdoeken", die, met eenig gereedschap tot het componeeren van vuurwerken, alle bewaard worden in een koffertje met zijn initialen P. M. gemerkt.

Maar ja, Pieter Magito en zijn vriendin Maria wonen niet in Rotterdam, maar leven in die tijd met de jonge Pieter in hun eigen woning aan het Rietveld in Delft. Maria overlijdt in 1781 op 't Rietveld en krijgt een Kerkgraf in de Oude Kerk.(niet Pro Deo) En vuurwerk? Dat was niet echter aan deze Pieter Magito uit Delft besteed

Voor Pieter uit Delft is 1770 nog niet de tijd om failliet te gaan.

Nb De term Oranjeboom was een geliefkoosde uitdrukking om de gehechtheid aan het vorstenhuis mee uit te drukken en zo de naam van bijvoorbeeld een molen, een walvisvaarder, een weeshuis een bierbrouwerij of een Orangistische Kermisexploitant (?)
Als uithangbord bij herbergen of koffiehuizen, 'In den Oranjeboom', suggereerde het vertrouwdheid en geborgenheid.

Overige sporen uit de dagbladen en boeken ( www.delpher.nl )

Mei 1779 is Pieter in den Haag, waar hij onder andere vertelde 50 jaar in het vak te zitten. ( Amsterdamsche courant)
De opbrengt van  de voorstelling gaat, "ten profyte van den Armen". naar een goed doel

www.delpher.nl

In 1786, ruim dertig jaar na zijn bezoek aan grootvader Philippe in Parijs,  werden in Hoorn voor het eerst hun activiteiten gecombineerd met staaltjes van paardrijkunst en andere acrobatiek in de show van gezamenlijke show door Balp en Magito. Zij betaalden aan de weeshuizen het aanzienlijke bedrag van driehonderd gulden voor hun optreden.

Het verhaal gaat dat Pieter Magito waarschijnlijk al meer dan tachtig jaar oud was toen hij een circusprogramma samenstelde. Pieter heeft de show met paarden lang uit gesteld tot het financieel niet langer kon. Hij had geen militaire paardenachtergrond en had niets veel  met paarden; hij was koorddanser en balanceerde op het koord met klompen aan of op Friese doorlopers. In een krantenartikel uit 1788 wordt zijn act omschreven: Hy zal onder andere met twee persoonen aan zyn been gebonden en schaatzen aan, ongelooflyke sprongen, konsten en exercitien executeeren, zyn zoon als paillas (...) op het koord.
Pieter Magito was een kermisartiest en de historie van het Nederlandse circus begint dan ook op de kermis.

In 1802 besluit Pieter Magito te gaan samenwerken met JN Dupuis. Er wordt een groot vuurwerk afgestoken.

Tot zover het gangbare verhaal.

Het niet gangbare verhaal:

Over Pieter Magito werd veel geschreven en Pieter adverteerde regelmatig in de kranten om voorstellingen aan te kondigen.
Wanneer we naar de de laatste decennia van de 18e en het begin van de 19e  eeuw kijken is de grote vraag: over welke van de Pieters Magito hebben we het hier?
Gaat het nog wel steeds over de beroemde Pieter, zoon van Alexis Philippeszoon Magito en Marie Laverté of gaat het over Pieter (1757) de zoon van Pieter Magito en Antonet Bastaron?

De Magito's hadden vrij grote gezinnen en vernoemden hun voorouders netjes.
Er is nog een neef van Pieter, ook een Pieter Magito, eveneens geboren in Den Haag maar jaren later (1750) Deze Pieter werkte met vuurwerk en danste op het koord. In 1777 trouwt hij op 27 jarige leeftijd met de Franse Marie Therese Robbe.
Marie Therese, geboren in Spanje, is lid van een Franse acrobatenfamilie. Deze Pieter Magito lijkt te jong voor de inbeslagname van 1770.

Dan is daar de in 1734 in Rotterdam geboren en wonende neef van Pieter, zoon Petrus van oom Johannis en tante Huybertje Magito; van beroep: Vuurwerkcomponist, pantominespeler. Deze Pieter Magito lijkt mij een betere kandidaat voor de in beslagneming
Ik sluit niet uit dat er nog meer neven Magito rondliepen met de roepnaam Pieter of een afgeleide daarvan.
Om die reden heb ik wat beter gekeken ook naar de kinderen en kleinkinderen waarvan ik denk dat zij bij Philippe, zoon van Alexander en Grietie horen ( zie pagina kinderen van Philippe)

Financiële problemen
In de loop der jaren veranderde de politieke situatie en Pieter had daar misschien wel last van. Hij was immers opgegroeid in een familie die geld verdiende aan onder andere feesten aan het Stadhoudershof en Pieter maakte ook in zijn eigen carrière geen geheim van zijn politieke Oranje voorkeur. Het is ook bekend dat de Oranjes als er Kermis was in Den Haag daar naar toegingen.
timmerman Antonij Bosman nam Pieter Magito in december 1754 in Amsterdam in gijzeling in verband met het niet betalen van de herstelwerkzaamheden aan zijn loods ( zijn circustent). Magito schikte voor 250 gulden, maar betaalde Bosman pas enkele maanden later en dat had gevolgen. Daarop plaatste Pieter berichten in de kranten dat hij niet in hechtenis was genomen en gewoon zijn optredens had.
Desondanks gingen de zaken niet slecht. In 1761, 1769 en 1772 kochten Pieter Magito en Maria de Marode in totaal zes huizen aan de Suitzijde van het Rietveld in Delft.  'Het vergulde zwijnshoofd" bewoonden zij zelf; de andere panden gingen in de verhuur. De huizen stonden op één na op naam van Maria de Marode

Na het overlijden van zijn vrouw Maria de Marode, met wie hij in gemeenschap van goederen getrouwd was, waren in 1781 de financiële problemen van Pieter Magito al pijnlijk zichtbaar geworden. De huizen in Delft gingen in de verkoop. Pieter en Maria hadden een gezamenlijk testament opgesteld dat toen Maria op sterven lag In 1781 werd aangepast, Petrus Pieters zoon, ontving van haar tweehonderd gulden
Zoon Petrus Pietersz trouwt binnen 4 maanden na de verkoop van het bezit in Delft (december1781) met Alida van der Linden. Op de inschrijving staat dat hij dan al in Cool, Rotterdam woont.

Pieter kan blijven wonen in het kleine pand dat hij in 1761 op zijn naam had laten zetten. Hierop stond geen hypotheek. In de eerste maanden van 1792 heeft Pieter nog wel een woning aan het Rietveld laten renoveren.

Pieter gaat na het overlijden van Maria door met werken, Stoppen zal geen optie zijn geweest. Pieter kwam echter de laatste decennia van de 18e eeuw  steeds moeizamer aan werk. Daarbij werd hij ouder en was geen trend setter meer en trend volgen ging hem, zo lijkt het, minder goed af. Vanaf circa 1765 moesten de koorddansers en toneelspelers concurreren met shows met paarden te verklaren uit het toegenomen privébezit van paarden na het opheffen van de controle op het verbod van paard en wagen in de stad.Net als Pieter, aan het Rietveld, hadden steeds meer mensen ruimte om paarden en wagens te stallen.

In 1768 vertoonden Engelse en Franse pikeurs hun kunsten op de markt. Pieter Magito aarzelde, misschien was de conclusie van de reis naar Parijs in 1752 wel geweest dat Pieter een show met paarden niets voor Pieter was. Hij gaf de voorkeur aan een traditioneel aanbod. Enige jaren later was het traditionele aanbod echter niet meer voldoende en moest Pieter mee met de nieuwe tijd. Hij nam pikeurs in dienst. In 1790 moest Pieter, waarschijnlijk uit financiële overwegingen, zelf weer het koord op. Hij had nog maar een kleine show over waarmee hij rondtrok. In 1791 adverteerde Magito dat hij tijdens de kermis op de Botermarkt stond en dat hij hoopte hetzelfde genoegen te geven als het voorgaande jaar, maar nu met een troep die een derde groter was, Het werkte echter niet en de show werd vervroegd beëindigd. Het verhaal gaat dat Pieter met stille trom het terrein van de kermis verlaten heeft, Daarna heeft één van zijn schuldeisers, de Amsterdamse kaarsenmaker Jan Justus Merklijn, zonder resultaat geprobeerd via een huurder van één van Magito's tenten, de pikeur Peter Mahye zijn geld te krijgen. Daarna volgde beslaglegging op Pieters goederen door Mahyeu en door de  kredietverstrekker Salomon Levy Benger . Pieter Magito legde als reactie weer beslag op de goederen van Mahyeu, Eén en ander is terug te vinden oude rechterlijke archieven en werd beschreven door Ton Jongenelen in de mededelingen Weyerman
We schrijven dan inmiddels oktober 1791.

Mei 1791 geven in Amsterdam "den Ouden Magito" en Pieter Magito samen een show in die nieuwe tent. Dit is enigszins verwarrend. niet? temeer daar de krant schrijft over broeder Pieter van de "den ouden" Magito. Dat er twee Pieters in één gezin opgroeien is uiterst onwaarschijnlijk wanneer beide in leven zijn. Het lijkt erop dat er een familielid werkt onder het succesvolle "merk" Pieter Magito.

• In aanmerking komen onder andere de al eerder genoemde Petrus de jongste zoon van Johannis en Huybertje en Petrus / Pieter, de zoon van Pieter en Antonet Bastaron. Petrus Johannesz is een Vuurwerkcomponist en pantomimespeler
• In 1783 verkocht Pieter Magito zijn tent aan een vennootschap van zijn zoon met twee buitenlandse artiesten. In oktober 1786 leende Petrus Pietersz  zeshonderd gulden, met zijn tent als onderpand. In 1790 liet hij een nieuwe tent maken. Een jaar later trad hij op samen met Joannis Baptiste Angelucci die inmiddels getrouwd was met Antonia Bastaron (geboren rond 1743) en waarschijnlijk een nichtje of zusje was van zijn moeder Nannette .
• Van Petrus, Pietersz weten we uit de scheidingsakte, dat hij drie tenten en een Schuit had voor het Kermiswerk.
  Ik denk dat we aan kunnen nemen dat zoon Petrus Pietersz zijn vader opgevolgd heeft.

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:A_firework_display_-_Ebenezer_Landells_-_possibly_1855.jpg
#/media/Fichier:A_firework_display_-_Ebenezer_Landells_-_possibly_1855.jpg

NB
In laatste decennia van de 18e eeuw is de nadruk van de show meer op het Vuurwerk gekomen
Aan het Hof van koningshuizen van Frankrijk, de Bourbon in Versailles, in Engeland  de Tudors en Hannover in London en in Rusland de Romanovs in St. Petersburg, werden in de 16e en 17e eeuw grote kunstvuurwerk spektakels vertoond. Landen als Duitsland verspreidden de kennis vooral naar het Russische hof, de Italianen naar het Franse Hof en de Nederlanders en Denen naar het Engelse Hof.
Pieters achterneef, Jean Baptiste Magito (1820-1847) bracht het vuurwerk naar Zweden en Finland. De Finse kranten schreven er in 2018 nog over ( bijna onderaan de pagina kinderen van Philippe)

- KIngsbergen geeft in mei 1801 een show in de tent die hij overgenomen heeft van Magito

De Verdronken Koorddanser 1792

Er is een publicatie uit 1975 waarin dit overlijden in de sloot op den Emer wordt aangehaald in een bronvermelding.
De Magito's vormden een echte kermisfamilie. Ze traden niet alleen op als koorddansers en akrobaten, maar ook als comedianten, poppenspelers en exploitanten van een hondenspel. De hier genoemde koorddanser was wellicht dezelfde als "den berugten koordendansser Pieter Magitol", die op 14 april 1792 te Prinsenhage werd begraven nadat hij op 12 april "in een sloot op den Emer" verdronken was. GAB DTB 147, f. 35. (Dit laatste volgens een vriendelijke mededeling van Dr. F. A. Brekelmans).

Voor ruis zorgt een aankondiging in de Groninger Courant van 18 mei 1802 (maar er zijn er nog een aantal in 1802).
Dupuis en Pieter Magito(den Ouden) hebben zich verenigd en komen met een show. In deze berichten dus geen verhaal over de Tent van de oude Magito maar een bericht over de oude Magito zelf.
Maar.....de kranten uit die tijd publiceerden vooral door Pieter Magito en zijn zakenpartners geplaatste aankondigingen van optredens en minder recensies of nieuws over Pieter. Is het een bewuste marketing truc geweest? Pieter Magito sr was tenslotte een beroemdheid, een visitekaartje. En wanneer je dan ook Pieter Magito heet en je bent inmiddels de oudste van die naam in de familie is er geen woord van gelogen.

Concluderend
Op grond van de Groninger Courant zou je kunnen concluderen dat Pieter minstens voor een deel van 1802 nog springlevend was en dat de verdronken Pieter, een Pieter uit de jongere generatie zou moeten zijn, die inmiddels ook een zoon heet die Pieter heet.

De oplosssing is te vinden in de geschiedenis van het huis van Pieter Magito aan 't Rietveld in Delft. Wie verkocht het, wanneer in de negentiger jaren van de 18e eeuw?
Op het archiefstuk over de verkoopgeschiedenis van Pieters pand aan het Rietveld lag bovendien een rekening die ik eerder niet letter voor letter bekeken had. Ik had gehoopt dat nader bekijken daarvan een datum na april 1792 op zou leveren. De rekening bleek uit 1792 en na 12 april opgemaakt, maar het stukje papier leverde nog iets anders op:
Het bleek een openstaande rekening voor Pieter Magito te zijn, die nu gepresenteerd werd aan Monsieur Guiben, "zijnde erve van Pieter Magito". Meneer Guiben is waarschijnlijk de vertegenwoordiger van de erfgenamen van Pieter geweest

StadsArchief Delft

De akte over een overlijden en begraven in Princenhage gaat dus wel degelijk over Pieter Magito, mijn oudbetovergrootvader.
Met de vondst van de verdronken Koordendanser op 12 april 1792 kwam er een droevig einde aan een verhaal, goed genoeg om nog steeds mensen te boeien..

Princenhage op 12 april 1792
"Overleden en  begraven den berugten Koordendanser Pieter Magitot  zijnde den selven in een sloot op den Emer verdronken"

Princenhage bij Breda, een Heerlijkheid van de Oranjes, Pieter kwam er waarschijnlijk vaker. Prinses Wilhelmina van Pruisen getrouwd  met prins Willem V, verbleef in juni 1791 een tijdje in Breda en in een brief aan haar man vertelde ze over de kermis die ze bezocht had en was hier erg over te spreken. Het zou kunnen dat Pieter wederom een optreden had in deze omgeving. Er wordt wel gesproken over overwinteren daar, maar waarom zou hij, met zijn huis in Delft?

Het lijkt er op van Pieter een groot deel van zijn leven en tot zijn dood een thuisbasis aan 't Rietveld in Delft heeft gehouden, op korte afstand van de woning van zijn ouderlijk gezin aan de Verwersdyck.

Pieter heeft 1796, zo lijkt het, niet gehaald. Moeten we de circus- geschiedenisboekjes  gaan herschrijven; was Pieter Magito wel de eerste circusdirecteur van het circus in Delft? En zo ja, over welke Pieter Magito hebben we het dan; die van het bekende portret met schaatsen en steekmuts , of was dat hem toch niet, maar zijn zoon Petrus Pieterszoon Magito, mijn oudgrootvader of was het de Merknaam Pieter  Magito?