Alexis Magito,  Phillippeszoon ca 1696- ca 1761 en Maria Laverté ca 1696

De ouders van Pieter Magito

Stamouders Generatie 10

Museo internazionale delle marionette Antonio Pasqualino, Sala dell’opera dei pupi Giacomo Bordonaro CC BY-SA 4.0

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Museo_internazionale_delle_marionette_Antonio_Pasqualino,_Sala_dell%E2%80%99opera_dei_pupi.jpg#/media/File:Museo_internazionale_delle_marionette_Antonio_Pasqualino,_Sala_dell’opera_dei_pupi.jpg


Wat weten we van de kinderen van Philippe?
Van de lijst met mogelijke kinderen van Philippe Magito en Marie Therese Griffon heb ik er één a twee overgehouden Alexis en Thomas. Dat wil niet zeggen dat Philippe en Therese niet meer kinderen hebben gehad.
Voor de duidelijkheid; van geen van deze kinderen heb ik een geboorteakte / inschrijving in een doopboek. Op grond van andere kennis probeer ik de vraag wie Philippes kinderen zijn, te beantwoorden.

Deze pagina gaat over Alexis en over de Italiaanse Vertooning. Het verhaal over het Koorddansers gezin uit Hoorn staat op de pagina van Thomas .

Alexis

Wat betreft Alexis, die rond 1696 geboren moet zijn, is er niet zo veel twijfel over wie zijn vader was.
Alexis ondertekende in 1727 een notariële akte in Delft (alweer Delft)  waarmee werkafspraken betreffende de 'Italiaanse Vertooning'  een feit waren. Hij werd daarbij vergezeld van Johannes Magito, wonende in de Hoogstraat te Rotterdam.
Hij tekende met: Alexis Magito, Philippeszoon. Alexis was waarschijnlijk de oudste zoon van Philippe en werd vernoemd naar zijn grootvader van vaderskant, Alexis uit Ardres / Duinkerke (1655). Uit de akte blijkt ook dat Alexis woont op de Verwersdyck in Delft.

Deze Alexis kan, gezien de leeftijd, niet afstammen van een eventuele nog niet gevonden Philippe, kleinzoon van Alexis en Margeueritte Magito Stampaert. Op de lijsten met afgedragen Kermisgelden houdt hij de naam Alexis Philippes aan.



In deze diagonaal over de foto lopende straat aan het water moeten Pieter en zijn zus Anna Theresia zijn opgegroeid, De Verwersdijck en 't Rietveld kruisen elkaar. Op  foto van Google Earth is het  kruispunt  rechtsboven, ter hoogte van de boten, zichtbaar


De singel ligt nu vol met waterlelies. Van de Stadsdoelen en het Gasthuis, ooit aan de Verwersstraat gelegen, heb ik geen resten teruggevonden, maar met een gids van het Gilde hadden we daarvan misschien wel resten van herkend. Het Gasthuis en de Doelen moeten bij de hoek van het Rietveld en de Verwersdijk hebben gestaan

In de 14e eeuw, lag de Verwersdijk aan de rand van de stad. Lakenververs mochten alléén in deze gracht hun lakens verven, omdat men bang was dat het water anders zou vervuilen. Delft was een stad waar veel bier gebrouwen werd, met water uit de grachten, dus moest dat water schoon blijven. De bierbrouwerijen zaten vooral aan de Oude en Nieuwe Delft. Lakens moesten in een andere gracht geverfd worden.
meer informatie over de straat

Waarom Delft? Daniel Grffon, waarschijnlijk de broer van Marie Therese Griffon,  en oom van Alexis Philippesz Magito, woonde met zijn groeiende gezin in Delft; de familie investeerde in en bezat daar ook onroerend goed.Of Therese ook voor haar huwelijk met Philippe in Delft  woonde heb ik niet kunnen vinden nog; daarvoor zullen de doopboeken gespeld moeten worden. Het lijkt er op dat ook de Magito's het goed vonden wonen in Delft, onder de rook van Den Haag.
Deze Daniel Griffon komt in de archieven  ook voor als Daniël Griffioen; een nu nog in Delft voorkomende naam

Delft oude gasthuis met kerk aan de Verwersdijck Public Domain

Alexis Philippesz Magito en Marie Laverté


De ouders van Pieter Magito

Alexis Phillipesz Magito trouwde met Maria Laverté en met haar kreeg hij een dochter, Anna Theresia, geboren in Delft in 1714. 
Helaas heb ik noch een inschrijving van het huwelijk tussen Alexis Philippesz en Marie Laverte, noch doop-inschrijvingen van andere kinderen kunnen vinden in het Trouw-en doopboek van de St Joseph parochie in Delft. Deze Parochiekerk lag vlak bij de Nieuwe Kerk.

De naam van dochter Theresia past bij een vernoeming naar de veronderstelde moeder van  Alexis Philippesz : Marie Therese Griffon.

Dochter Anna Theresia werd op twintig mei gedoopt 1714. Het is wat onduidelijk waar, want de doop is op meerdere plaatsen in geschreven. Waarschijnlijk zijn er al die tijd verzamelingen gemaakt van Roomskatholiek gedoopten van de onder andere Jezuïeten en minderbroederkerk en de St Josephkerk. Het origineel lijkt van de Jezuïeten te zijn

Oude of St Josephkerk van Delft;

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:
DELFT(1858)_pg30_DE_OUDE_OF_ST._JOSEPH%27S_KERK.jpg#/

media/File:DELFT(1858)_pg30_DE_OUDE_OF_ST._JOSEPH'S_KERK.jpg Public Domain

Doopboek Jezuïeten en minderenbroeders
Stadsarchief Delft

Doopboek Delft 1714

20 Maji Baptiz e Anna Theresia fil  Alexis Massieto et Marie Laverté
Getuigen
Franciscus de Keijser
en
Anna Clara Laverté

Doopboek Delft 1714 register
Stadsarchief Delft

Er moeten in dit gezin meer kinderen geweest; één van hen was haar broer Pieter Alexis Magito; DE Pieter Magito. Kijkend naar vernoemingsgebruiken zal er een oudste zoon Philippe zijn geweest en moeten we aannemen dat  Pieter een jongere zoon was en dat hij, genoemd werd naar de bijvoorbeeld de vader van Marie Laverte
Pieter zal zijn leven lang veel reizen, maar steeds weer terugkeren naar Delft en van 1761 tot aan zijn overlijden in 1792 een woning hebben aan de zuidzijde van het Rietveld.
Pieter Pieterszoon Magito (1757) zou zich in advertenties, broer en jongste broer van Pieter Magito de oude genoemd hebben. Ook dit wijst op meerdere zonen voor Alexis Philippeszoon Magito en Marie Laverté.

En dan is er nog Anna Maria Alexis Magito.

Op zestien  januari 1765 werd Anna Maria Alexis Magito onder begeleiding van zang van zes Heeren begraven op het Kerkhof van de St Michel en Gudule in Brussel. Anna Maria Magito was dertig jaar oud, geboren  in Rotterdam en in 1765 in Brussel overleden in het huis van Frans Willem, Herbergier van "In Oostenrijck" in de Craentiens Straete. Gezien het vertoon bij de begrafenis was Anne Marie in goede doen.

In het jaar 1366 heet de straat  "Cleyn Vleeshouversstraete". Maar in de 17e eeuw werd het "Crantje Straetje" (kraanstraatje). Er schijnt daar een vrouwelijke versie van het Brusselse manneke te staan. Vandaar Kraantje.Tegenwoordig heet de straat Rue des Bouchers, Beenhouwersstraat.

Blijkbaar was Anna Maria Alexis Magito een gast en niet de huijsvrouw van Frans Willem/ François Guillaume.
Van welke Alexis Magito was Anna Maria een dochter?
Opties:
Wie vallen af en waarom:

  • Noël / Natalis Magito, liet samen met Françisca Samson in 1735 in Leiden dochter Anna dopen . Deze Anna is in 1776 nog in leven.
  • Alexis Johannesz Magito, de cellist uit Rotterdam was waarschijnlijk ongehuwd en had voor zover bekend geen dochter
  • Alexis uit Franeker had geen dochter van die naam en woonde niet in Rotterdam


Van wie zou Anna Maria Alexis wel een dochter kunnen zijn?

  • Johannes Alexis en Huybertjes hebben een dochter Marie Anne, geboren in Rotterdam.
    Johannes kinderen gebruikten wel vaker de patroniem Alexis ( Alexis en Henry bijvoorbeeld) in plaats van Johanneszoon.
    Deze Marie Annes naam klopt net niet en zou ongeveer tien jaar ouder zijn dan deze Anna Maria Alexis, maar dit zou kunnen vallen binnen de de onnauwkeurigheden die we wel vaker tegen komen.
  • Alexis Philippesz en Marie Laverté woonden in Delft gelegen vlakbij Rotterdam.
    Behalve dochter Anna Theresia heb ik geen doopinschrijving van andere kinderen van hen gevonden. Dat is meer een administratief probleem; er zijn sterke aanwijzingen dat er meer kinderen waren.
  • Dan is er nog altijd de mogelijkheid dat zij een nog niet bekende Alexis Magito als vader had en dat Alexis uit Delft of Antoine Alexis uit Den Haag bijvoorbeeld haar grootvader was

Onderzoek in Zeeland , waar de dochter van Johannes en Huybertje woonde, leverde niets op omdat er weinig gegevens bewaard blijken.

In de publicaties die ik over Pieter Magito heb gelezen, wordt er vanuit gegaan dat Pieter een zoon is van Johannis Alexius Magito en Huybertje van Hasselt. Johannes zou een circustent gekocht hebben en zijn werk als Stadsmuziekmeester hebben opgegeven.
Omdat iedereen knipt en plakt uit stambomen is dit nu wijd verspreid. Ik heb de afgelopen jaren bijna geen Magito stamboom gezien waarin iets anders wordt beweerd.


Het onderwerp (groot)vaderschap van Pieter staat bij mij echter niet onder Johannis Magito, maar inmiddels bij Philippe Magito en dat is niet voor niets. Wat carrière aangaat, zouden Philippe en Alexis Magito, zonen van Alexis Antoinesz Magito en Margueritte Stampaert, beide in aanmerking komen als grootvader/vader van Pieter.

De voornaam Pieter lijkt geen Magito-naam, maar is waarschijnlijk een naam die via de moederlijke lijn in de familie is gekomen . Andere Pieters Magito komen voor in het gezin van Johannes Magito en Huybertje van Hasselt, maar wel pas bij de laatste van hun vele kinderen. Daarbij moet opgemerkt worden dat Huybertje van Hasselt, de dochter was van Arij Pieterssen van Hasselt. Deze Pieter Johannesz Magito, geboren in 1734,  werd waarschijnlijk vernoemd naar de grootvader van zijn moeder Huybertje.

Argumenten tegen het ouderschap van Johannes en Huybertje Magito als we het hebben over de bekendste Pieter Magito

Om te beginnen geboortedatum en -plaats.

  • Johannes en Huybertje trouwen na de geboorte van hun dochter Joanna in 1710. Beide gebeurtenissen spelen zich af in Rotterdam
    Indien Pieter, geboren in 1708 in Den Haag hun zoon was, waarom zijn ze dan niet na de geboorte van Pieter getrouwd? Er zijn op zich meer voorbeelden van uitstel gedrag te vinden in de stamboom; maar toch.Joanna en Huybertje hadden geen reizend gezin maar woonden in Rotterdam op een vast adres.
  • Dan is er ook nog het verhaal van M. Keyser in “Paarderijders op de kermissen van Delft en Amsterdam” dat bijvoorbeeld Pieter Magito zichzelf 10 jaar ouder maakte in zijn leeftijdsopgave. Mijn idee is dat hij dit deed omdat zijn vriendin en latere vrouw, Maria de Marode, veel ouder was dan hij.
  • Joannis en Huybertje doen tussen 1710 en 1734 aangifte van 1twaalf kinderen, allemaal geboren in Rotterdam.
    Een in 1708 of 1718 geboren Pieter geboren in den Haag staat en past niet in deze reeks. Maar goed alles kan.
    Daarbij:  In 1734 wordt hun jongste zoon Petrus / Pieter gedoopt. Dat is ongebruikelijk bij een nog levend kind met dezelfde voornaam.


Er zijn echter meer argumenten  zoals:

  • de overlijdensakte van Huybertje Magito-van Hasselt 
    Op de overlijdensinschrijving van Huberta staat dat de overledene twee minderjarige kinderen en zeven meerderjarige kinderen achterliet.
    Joannis en Huybertje hebben twaalf kinderen in laten schrijven in Rotterdam.
    Drie kinderen zijn jong overleden. Blijven er in 1749, bij haar overlijden, 9 kinderen over: 
    Pieter is nog in leven wanneer Huybertje overlijdt. Met Pieter meegerekend zouden er 8 meerderjarige kinderen geweest moeten zijn op het moment van overlijden van moeder Huybertje en geen zeven.

  • de circustent
    De Rotterdamse Stadsarchivaris ziet geen activiteiten meer van Johannes en Huybertje in Rotterdam en gaat ervan uit dat Johannes een circustent in Friesland heeft laten maken en gestopt is als Stadsmuziekmeester en in plaats daarvan met zoon Pieter, de Kermissen langs reist.Verder wordt opgemerkt door de archivaris dat Monsieur Magito zijn spel: de "Italiaansche Vertooning" noemde
    Johannes is meer betrokken geweest bij de Magito Show dan ik eerder inschatte, maar Johannes aanvaarde in die tijd ook een grotere baan gekregen als Stadsmuziekmeester van de stad Rotterdam, gaf vioolles en deed dit ook nog op nog de dag voor Huybertje overlijdt (1749) en, een testament wordt op gemaakt, waarin zijn functie beschreven wordt.
    In een latere versie van het Jaarboekje heeft de Stadsarchivaris dit wel weer gecorrigeerd maar blijkbaar hebben maar weinigen die correctie gezien en/ of doorgevoerd.

    Alexis Alexius Magito, broer van Johannes, is muzikant, spilspeeler, volgens de webite van zijn woonplaats en Alexis heeft wel een tent waarmee hij rondtrekt in het noorden van Nederland. Alexis heeft als woonplaats: Franeker, Friesland. In Franeker liet  zijn broer Johannes eveneens een tent maken, conform het verhaal van de stadsarchivaris en deze werd  in 1726 eigendom van Johannes en Alexis Magito, Philippuszoon. Samen schaften zij ook de "Italiaanse Vertooning" aan. In Alexis woonplaats Delft, werden, bij notaris Adriaen Leeuwenhoek ervaren Antwerpse acteurs vastgelegd die met deze voorstelling de jaarmarkten / kermissen zouden afgaan reizen.
    Deze Alexis Magito, zoon van Philippe, geboren ca 1696.  Alexis Magito woont in Delft aan de Verwersdyck, Zoals bijna alle Magito's was Alexis Philippeszoon ook koorddanser.

  • zus Theresia Magito
    Uit publicaties en aankondiging van een optreden uit 1796 wordt de troep van Theresia aangekondigd, de zuster van de Oude Magito.
    Johannes en Huybertje hebben geen dochter met deze naam. Er is wel een zus van vader Johannes met deze naam.
    Deze Theresia Magito is in 1755 overleden en begraven in de St Michel en St Gudule te Brussel.
    Een andere Tresia Magito, horende bij de koorddansersgroep die, nadat zij die avond opgetreden had in Alkemade, in augustus 1746, levenloos uit een meer in Alkemade werd gehaald. Onduidelijk is waar zij geplaatst moet worden in de familieboom. Zij zal een dochter geweest zijn van één van de zonen van Alexis Magito en Margueritta Stampaert
    Beide Theresa' s vallen af om als zus van de oude Magito in 1796 nog actie te kunnen zijn.

    Dan is er nog die andere Theresia Magito en in 1714 geboren in Delft, onder de rook van Den Haag:  Anna Theresia Magito, dochter van Alexius Magito en Marie Laverté. Gezien de bijeenkomst in Delft in 1727 bij de notaris, waarbij Alexis Magito, zoon van Philippus aanwezig was, is het zeer aannemelijk dat dit de Alexis Magito is, die met Marie Lavertë een dochter Anna Theresia op de wereld zette. Van deze Anne Theresia heb ik geen overlijdensdatum, maar zij lijkt de enige overgebleven Theresia Magito te zijn die een zus van Pieter kan zijn en waarvan we niet weten dat ze overleden is in 1796.  Ook zij was toen ook al flink op leeftijd en misschien wel  te oud om nog op te treden hoewel er meer Magito's, al dan niet noodgedwongen, nog op hoge leeftijd optredens gaven. De vraag is ook waaruit haar optreden bestond. Pieter Magito junior, zoon van, was gezien de testamenten van Pieter senior, enig kind.

  • Philippe
    Tussen Pieter Magito , zijn partner Maria de Marode en Philippe Alexisz Magito  en zijn kinderen is er regelmatig contact.
    Ook zijn er wat Pieter betreft gedeelde interesses (acteren, koorddansen).
    Philippe junior, van Philippes (klein)zoon Thomas uit Hoorn, woont enkele jaren bij Pieter en Maria de Marode op 't Rietvelt in Delft.

Concluderend

Johannes Alexius Magito en Huybertje Ariesd van Hasselt zijn zeker niet de ouders van Pieter Magito.
Alexis Phiilppeszoon Magito en Maria Laverté zijn zeer waarschijnlijk niet alleen de ouders van Anna Theresia Magito geboren in Delft, maar ook de ouders van de zich later weer in Delft  gevestigde hebbende Pieter Magito.

Pieter heeft in Delft een huis gekocht aan de Suijtsijde op 't Rietvelt en geeft in 1733, in  Delft waarschijnlijk zijn eerste optreden met een troep Koordansers en in de nadagen van zijn carriëre er zijn eerste circusvoorstelling.
In zijn woonplaats Delft bezocht  Alexis Magito, zoon van Philippe met zijn oom Johannes Alexius Magito de notaris in verband met de aanschaf van de Italiaanse Vertooning / tent. Het gezin woonden toen op de Verwersdijck.
Anna Theresia Magito geboren 1714 in Delft, dochter van Alexis Philippiusz Magito is de zus van Pieter, de Oude Magito, die in 1796 nog een paardenshow geeft.
NB Den Haag als geboortestad is nooit bewezen via een geboorteakte. Delft en Den Haag liggen vlak bij elkaar. 's Haage is wel de stad waar sinds ca 1675 enige generaties Magito hebben gewoond en gewerkt.

 

Zoon Pieter en dochter Theresia, in een later fase bekend als zuster van de oude Magito, timmerde waarschijnlijk meer en harder aan de weg mede dankzij de ervaring opgedaan door de oudere generaties
Kijkend naar de vernoemingsregels kun je hij Alexis Magito en Maria Laverté ook nog een zoon Philippe verwachten. Ik heb hem niet kunnen vinden.  Misschien is hij de Philippe die een huis in de Coenesteeg van Leiden kocht in 1758.

Thomas Magito heb ik tot nu toe als zoon van Philippe gezien. Niet uit te sluiten is dat hij in plaats van een van de jongsten van Philippe , een kleinzoon was; een zoon van Alexis Philippeszoon gezien de contacten tussen deze families.
Een Huwelijksinschrijving van Thomas en Maria staat hoog op mijn verlanglijst maar ik heb deze niet kunnen vinden.

Van Maria Laverté, in welke variatie ook gespeld, heb ik behalve deze inschrijving als moeder niets kunnen vinden.
In Canada, Nieuw Frankrijk, heb ik wel uit Frankrijk geïmmigreerde  personen gevonden met de neem Lavertë.
Marie noch haar zus Anna Clara  heb ik terug kunnen vinden in de familie Laverté van Zaltbommel of Leeuwarden.

Het werk van Alexis Philippesz Magito


 de Italiaanse Vertooning

"Ie spectacle national"

Giacomo Bordonaro - Museo internazionale delle marionette Antonio Pasqualino CC BY-SA 4.0 detail van afbeelding

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:45_Museo_internazionale_delle_marionette_Antonio_Pasqualino,_Sala_teatrale.jpg#/media/File:45_Museo_internazionale_delle_marionette_Antonio_Pasqualino,_Sala_teatrale.jpg

De Italiaanse Vertooning en de Magito's

De Stadsmuziekmeester van Rotterdam, Johannes, blijkt zich meer bezig te hebben gehouden met het familiebedrijf Magito dan ik eerder had ingeschat. Misschien was hij er in de twintiger jaren van de achttiende eeuw zelfs wel de motor van.
Johannes koopt met Alexis. de zoon van zijn broer Philippe in 1726 een circustent bij een Franeker timmerman; waarschijnlijk gebruikmakend van het netwerk van zijn in Franeker werkende broer Alexis. Geen tent van zeildoek maar een mobiel houten theater. 
Het leek logisch de akte in Franeker te zoeken maar helaas zonder resultaat omdat daar nauwelijks oude notariële akten zijn ingescand.


De acte van D'Olyslager van maart 1727 geeft wel meer duidelijkheid
De tent én de Italiaanse Vertoning waren in opdracht gemaakt door timmerman Gerrit Dirks uit Franeker en op 30 augustus 1726 afgeleverd.in Delft waar de tent in maart 1727 nog staat. Zeven september 1726 werd de tent betaald.

Op 18 februari 1727 gaan Johannes Alexis en Alexis Philippesz Magito naar notaris Adriaen Leeuwenhoek aan de Korenmarkt in Delft. Het notarispand heeft tegenwoordig 105 als huisnummer en is het pand op de hoek met de gele pui. De notaris woonde daar met zijn gezin en de werkruimte zal op de begane grond zijn geweest.

De Italiaanse Vertooning is aangeschaft en er is een tent om er mee rond te reizen en hier worden de acteurs vastgelegd voor het poppenspel.

Het gaat om de acteurs  Gerardus de Vries en Isabella Koning, weduwe van Gerardus Noseman.

Gerard Noozeman was een acteur uit de troep van Jacob Rijndorp. Rijndorp, was leider van de Nederlandse Troupe in Den Haag. Hij  huurde vanaf 1703 in 's Haage de Pikeurschuur, de comediezaal  waarin eerder de Franse troep van Alexis Anthoinesz Magito uit Ardres speelde.

De akte waarin de acteurs uit Antwerpen werden vastgelegd werd in Delft opgemaakt en staat hieronder afgebeeld.

De acte
Protocol van notaris Adriaen Leeuwenhoek Folio135 Datum18/2/1727  Plaats Delft
Stadsarchief Delft

De bovenstaande notariële akte is voor mij moeilijk leesbaar maar in combinatie met de lijst van straten in Delft viel toch het adres van Alexis Philippeszoon Magito te ontcijferen: Verwersdyck



We weten hoe de voorstelling er ongeveer uitgezien  moet hebben uit een beschrijving daarvan.
In december 1727 stond Alexis Philippus in Leiden met de Italiaanse gezichten 'bestaande in steden, zeehavens, en scheepen mitsgaders vertoninge van Levensgroote portraiten'. 

In december 1726 stond Johannes Alexis Magito met de Itailaanse Vertooning in Delft.(zie afbeelding)

Toch zijn er al snel problemen en zitten de Magito's in maart en mei 1727 weer bij een notaris.
In maart 1727 blijkt dat Johannes Alexis in december 1726 een lening is aangegaan bij Jacques van den Kerkhove van driehonderd  en drieënvijftig carolusguldens.Afgesproken wordt dat Johannes binnen zes weken betaalt en de tent en de Italiaanse Vertooning worden in onderpand gegeven

Op 19 mei 1727 is Johannes Alexis opnieuw bij de notaris. Daar wordt , in Leiden, een contract afgesloten met de broer van Johannes, Noél Magito en met een andere koorddanser Mathijs van Oploo. Uit de opgemaakte akte blijkt dat de tent nog steeds eigendom is van Johannes Alexis en van Alexis Philippesz, Magito. Johannes zal in staat geweest zijn om zijn schuld aan van den Kerkhove af te lossen op tijd.
Op 19 mei 1727 sluiten Johannes Alexis en Alexis Philippesz  een overeenkomst met Noël Magito en Mathijs van Oploo. De laatste twee j mogen vrij gebruik maken van de tent en de Italiaanse Vertooning op de aanstaande kermis in Leiden. voor een optreden in Leiden .
De akte van 19 mei 1727 is niet online te bekijken en kan ook  niet op verzoek gedigitaliseerd worden (akte van een andere gemeente) en moet in de Leeszaal van Rotterdam bekeken worden. Dankzij de BBC uitzending weten we wat er in de akte staat van 19 mei 1727 (screenshot)

Waarom binnen zo'n korte tijd een tweede contract over de personen die op pad gaan met de voorstelling?

In mei 1727 nemen Noël Magito, broer van Johannes, en Matthijs van Oploo* nemen de uitvoering van het spel op zich. Waarschijnlijk hadden ze de kunst inmiddels afgekeken van de Antwerpenaren, maar dat was niet de reden; er was een urgent probleem ontstaan.

De Antwerpenaren waren acteurs en acteurs leveren theater en dat leidde tot problemen met de uitvoering van de Vertooning in Delft en Leiden.  De Italiaanse Vertooning  had  te veel het karakter van een variététheater gekregen. In Delft waren de  met de kerkenraden in rep en roer geraakt; zij dienden een klacht bij het bestuur van de stad. Het resultaat was een verbod op de Theatrale intermezzo's.

Noël Magito en Mathijs van Oploo waren van origine koorddanser. Zij zullen in ieder geval de eerste jaren een andere inhoudelijke benadering hebben gegeven aan de Vertooning en vermoedelijk ging de voorstelling verder onder een andere naam: De Vier Kroonen

* Matthijs van Oploo, was ook betrokken bij een tentoonstellen van een Dik Kind door Alexis Alexis Magito uit Franeker
** Mlles Oploo speelden in Parijs bij het zelfde gezelschap als waar Philippe Alexisz Magito was verbonden.

De Italiaanse Vertooning en de Vier Kroonen.

Toneel was in het begin ook een onderdeel was van het de Kermis. In 1670 werden voor het eerst de poppenspelen vastgelegd  in de administratie van de aalmoezenier  "de marionetten die op de kermisse een fraye verthooningh speelden"
In de tweede helft van de achttiende eeuw kwam je op bijna ieder Kermis poppenspelers tegen: Marie Nieuwenhuizen, de vrouw van Thomas Magito, Alexis Philippus, Poulus Magito, Pieter Meyer, Thomas, schoonzoon, maar ook Pieter reisde af en toe met poppen rond al dan niet in combinatie met andere attracties zoals de Perspectieven waarmee Pieter adverteerde. Met een zekere dieptewerking waren ze in staat min of meer bewegende taferelen te vertonen.
Coenraad Droste beval in zijn blijspel "De Haagse Kermis" aan, te gaan kijken naar perspectieven

 


"Za, Za, wy bidden jou eilieve
Kom hier doch zien de Perspectieve.
Venetiën is 't eerste gezicht,
En dan Antwerpen sonder licht.
Dat ziet men by de Maan en Sterren,
En Koppenhaage vliegt van verren;
In donker kan men zien het geld,
En gras en lover op het Veld;
Men schiet van Schepen en van Wallen,
Doch met loskruit en sonder ballen.
Za lustig vrienden treed maar in,
Je ziet zo daat'lijk het begin.

 

https://books.google.nl/books?id=tutjAAAAcAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_book_other_versions_r&redir_esc=y#v=onepage&q&f=true


Het meest gerenommeerde Poppenspel was dat van de Vier Kroonen
Alexis Philippus staat met de Vier Kroonen in.
- 1751 en 1754  in Hoorn,
- 1760 In Utrecht 
- 1761 in Utrecht en Rotterdam.
Zoon Pieter is regelmatig aanwezig op de zelfde kermis maar met koorddansers.
Ongetwijfeld zijn er meer optredens in andere plaatsen maar het is lastig de gegevens te achterhalen

Uit: Verstaanbaare en welterzaake doende wederlegging 1769
https://www.delpher.nl/nl/boeken1/gview?query=alexis+magito&coll=boeken1&identifier=1gRbAAAAcAAJ&rowid=2

https://www.delpher.nl/nl/boeken1/gview?query=alexis+magito&coll=boeken1&page=2&identifier=npdpAAAAcAAJ&rowid=2

Het tweede knipsel komt uit een boekje waarin ongenoegen uitgesproken wordt over het publiek in de schouwburg.
Alexis Magito en Spinacuta kunnen hun hansworsten voortaan thuis laten; er staan er genoeg bij het schouwburgpubliek
die deze rol op zich kunnen nemen

De Italiaanse Vertooning

 

De Italianen zijn de ambassadeurs van de Commedia dell'Arte. Burattino, een acteur van de Commedia dell'Arte,werd in het poppenspel van de 16e eeuw een zo populair type, dat de in Venetië ontstane  poppen ‘burattini’ werden genoemd .De oorspronkelijke pop was een houten pop, de Maria da legno.

Vanaf de 10e eeuw kende Venetië een  ‘festa delle Maria’ dat veel belangstelling van buiten de stad trok. Door de stad trokken in 994, acht dagen lang,  twaalf mooie en rijk geklede meisjes, de  twaalf door zeerovers ontvoerde verloofden voorstellend. Zij waren geselecteerd door de Doge die hen vervolgens op zijn kosten uithuwelijkten. Dit werd door de jaren heen te kostbaar en via minder meisjes, ging de Doge naar houten poppen, de Maria da legno.

In Italië werden Napels en Milaan de centra van marionettenspelen. Ook in Palermo, waren veel poppentheaters .
Er wordt met zeer grote, loodzware stang-poppen gespeeld.

De poppen uit Zuid-Italië, genaamd pupi, en die uit België en Noord-Frankrijk, vertonen veel mechanische overeenkomsten. In alle gevallen brengt de poppenspeler bewegingen rechtstreeks over op de marionet door middel van zeer krachtige bewegingen van de stangen Er zijn ook verschillen in grootte en aangrijpingspunten van de bewegingen..

- Pupi uit Palermo: 80 cm hoog, scharnierende knieën, staaf die door het hoofd loopt en in de romp haakt, staaf die de rechterarm beweegt, touwtje dat de linkerarm beweegt. Ze worden vanaf de zijkanten van het podium verplaatst.
- Pupi uit Catania: 120 cm hoog, stijve knieën, staaf die door het hoofd loopt en in de romp haakt, staaf die de rechterarm beweegt, touwtje dat de linkerarm beweegt. Ze worden verplaatst vanaf de top van een brug achter de achtergrond.
- Pupi uit Napels: 1 m hoog, scharnierende knieën, staaf die door het hoofd loopt en in de romp haakt, touwtje dat de linker- en rechterarm beweegt. Ze worden vanaf de bovenkant in een brug achter de achtergrond verplaatst.
- Pupi uit Brussel 80 cm hoog, stijve knieën, staaf die door het hoofd loopt en in de romp haakt, touwtje dat de linker- en rechterarm beweegt. Ze worden vanaf de zijkanten van het podium verplaatst.
- Pupi uit Luik: 80 cm hoog, scharnierende knieën, unieke staaf gehaakt in een ring bovenop het hoofd, zonder enig ander bedieningsapparaat. Ze worden vanaf de achterkant van de achtergrond verplaatst. 

Backstage van een Opera dei Pupi-theater in Palermo-stijl, Antonio Pasqualino International Puppet Museum,
Italiaanse snaarpoppenkamer, Palermo,
, Giacomo Bordonaro CC BY-SA 4.0

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Museo_internazionale_delle_marionette_Antonio_Pasqualino,_Teatro_di_scuola_palermitana_-_backstage.jpg#/media/File:Museo_internazionale_delle_marionette_Antonio_Pasqualino,_Teatro_di_scuola_palermitana_-_backstage.jpg

Populair  waren de verhalen over Karel de Grote en zijn ridders. Zij droegen een zwaard, helm, harnas en schild van uitgeklopt plaatkoper. Op de helm een kleurige pluim. Vaak strijden de ridders tegen de Saracenen die uitgedost waren  met tulbanden, lange tunieken, lansen en schilden. Bij de gevechtsscènes rolden er zelfs koppen. Tovenaars en fabeldieren komen ook voor in de poppenspelen. Volkse types, in de rol als bediende of schildknaap , zorgen voor de komische noot in het spel.  Er werd opgetreden op een toneel in schuren en kelders voor zeer eenvoudige lieden. Elke streek had eigen karakter-poppen. Napels had: Pulcinella en  Scaramuccia, de laatste beïnvloedde Molière.

Het zijn de Commedia dell'Arte  typetjes die we al eerder tegenkwamen: de gierigaard, de bedrogen dochter, de valse minnaar, de rijke snoodaard, enz.

 

Van Italië ging het de Vertooning dus naar Spanje, Parijs en Antwerpen. In Antwerpen ontstonden Poesjenellekelders (van Pulcinella). Er is er nu nog één kelder over. Het repertoire bleef al die jaren hetzelfde: volksvertelsels en oude ridderromans waarin telkens dezelfde poesjenellen. In Antwerpen waren dat de zogenaamde voddenbalen de Neus, de Schele, de Kop, de Bult en Belleke die de hoofdrollen speelden. Ook de traditie om alleen mannen te laten praten werd behouden.

In 1702 werd er in Breda? een affiche uitgegeven waar in een Antwerps poppentheater werd aangekondigd. Het werd beschreven als de "Italiaanse Postuyren, door veel konst in levensgrote gebragt en haer in alles bewegend als levendige mensen, in veel Italiaanse poetsen en toneelen van geslepen kristal en veel soorten van dierbare gesteentens"

 

In februari 1727 is de Italiaanse Vertooning in Magito-handen, klaar om Nederland te veroveren.

De Vier Kroonen
Over de Vier Kroonen is geschreven door onder andere Arend Fokke in 1801 in zijn verhaal over de Amsterdamsche Kermis en jaren later  publiceerde de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Stad en Land van Breda “De Oranjeboom  in hun  Jaarboekje 1975 een artikel over de Vier Kroonen. 

 

 


Arend Fokke schreef:

Hoe zeer de tijd ons ook tot kortheid dwinge, ik kan echter hier , van Tooneelkunde- en versen spreekende , niet voorbij te gedenken het schaduw beeld des alouden Tooneels , het sedert meer dan Negentig Jaaren door zekeren PAULUS ALEXIS uitgevonden kunstspel , genoemd de Vier Kroonen , thands nog behoorende aan 's mans zoon ALEXANDER ALEXIS ,N. BRITTING bestuurd wordende ; waar in de fraaiste Kunstwerkingen en perspective, gezichten worden voorgesteld , zo dat de kunst hier zelfs de Maan en blinkende Sterren , het gene aande Natuur zelve schaarsch moogelijk is , tevens met de opkomst van den dageraad weet voor te stellen  zo dat men te recht in deze Kunsttént mag uitroepen :

De Kunst gaat. hier Natuur te boven !


De oude Amsterdamse vier kronen Kraam op de kermis, met muzikanten. Afbeelding afkomstig uit de verzameling van Jan ter Gouw, met titel in diens handschrift. Stadsarchief_Amsterdam,_Afb_010194002202

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Stadsarchief_Amsterdam,_Afb_010194002202.jpg#/media/File:Stadsarchief_Amsterdam,_Afb_010194002202.jpg

De Geschied- en Oudheidkundige Kring van Stad en Land van Breda “De Oranjeboom  geeft inzicht in  hoe de voorstelling van de Drie en de Vier Kroonen  er nu eigenlijk uitzag

In de Vier Kroonen probeerde men het grote toneel na te doen en verbaasde men het publiek met prachtige decors en speciale effecten. Zo kon men de godin Juno op een wolk naar beneden zien komen en zag men de fraaiste kunstwerkingen en perspectieven. De Oude Vier Kroonen was een marionettentheater waarin beelden van 3,5 voet gebruikt werden. Het spel kostte waarschijnlijk 4 Kroonen.

Let op: De grootte van de poppen komt overeen met de één meter hoge pupi van Napels.

 

De meest gerenommeerde poppenspelen waren die van De Drie Kroonen (1753 en 1765) en van De Vier Kroonen (1759, 1766 en
1791 ). Het gezelschap van De Drie Kroonen had zeker de oudste brieven, vermoedelijk was het afkomstig uit Keulen, de stad die de drie
kronen (van de Drie Koningen) in haar wapen voert. Maar het kreeg zeker al in het begin van de achttiende eeuw concurrentie van een gelijkgeaarde onderneming die zich niet zonder agressiviteit De Vier Kroonen noemde. Deze onderneming, die onder leiding stond van Paulus Alexis, later van diens zoon Alexander*, wist meer dan een eeuw lang haar populariteit te handhaven.
Nog in 1790 sprak prinses Louise, de dochter van prins Willem V, van "Ie spectacle national" In Breda verscheen de troep met een eigen tent. Het programma was zeer gevarieerd en moet vooral voor de kleine burgerij en voor de kinderen aantrekkelijk zijn geweest. Men begon met "perspectieve gezichten", waarbij de bezoekers onder andere de maan en de sterren en het opkomen van de zon konden bewonderen. Maar men vertoonde op deze wijze ook actuele gebeurtenissen, een soort journaal dus. Daarna volgde het poppenspel met grote poppen
die veel gelijkenis moeten hebben gehad met die van de Antwerpse poppentheaters.

 

Misschien dat de Duitse versie ooit Drie Kronen toegang vroeg, maar ik vermoed of de naam de Vier Kroonen ooit gekozen is als overtreffende trap  van drie kronen. Op de afbeelding hier vlak boven staat een tent met vier pilaren  en op elke pilaar staat een grote Kroon.

Ook gelezen;

Daar kyk jou nou naast die klyne deure, 
De Fier Kroon, veur de groot Sinjeure, 
Hum fraag meer geld, hum heb gelyk; 
Die spul, hum bin goet veur de kyk, 
Niet veur de hoor

 



Uit het jaarboekje van de Geschiedkundige kring:

De poppenspelers van De Vier Kroonen beschikten over een ijzersterk repertoire, een van hun successen was "De standvastige Genoveva of de herstelde onnoozelheid". Ook daardoor verraadt het spel zijn verwantschap met de Antwerpse Poesjenellenkelder. Zoals ook bij het toneel gebruikelijk was, volgde na het drama een klucht. Trouwens, ook het treurspel was "ten einde den aanschouwer niet te zeer te bedroeven" afgewisseld met het vertonen van "een vliegende draak, een kruipende lintworm en een wandelende Elephant". Doch ook de klucht betekende nog niet het einde. Er volgde opnieuw een stuk journaal, waarna men "met stille verbazing" kon genieten van het alles overtreffende spektakel: "het grote cristale paleis van Juno" of "de gloriekamer van Jupiter". Tot besluit kon het publiek zich nog vermaken met een vertoning van chinese schimmen.


NB Kermis-toneel en toneel in de schouwburg werd regelmatig door dezelfde acteurs gespeeld

 

De Standvastige Genoveva werd ook door anderen gespeeld in de Schouwburg
( Google Books)

Opmerkingen:

  • Poulus Alexis is de in 1721 geboren zoon van Alexis en Lijsbet Magito- Gerlofs  uit Friesland en de door Fokke genoemde Britting was getrouwd met hun dochter Susanna. En daarmee kan niet kloppen wat Arend Fokke in 1801 schrijft: meer dan negentig jaar De Vier Kroonen, bedacht door Paulus Alexis. Rond 1710 was Paulus nog niet geboren. 
  • Poulus Alexis, zo blijkt uit zijn testament, had ook geen kinderen.
  • de vader van Poulus, Alexis Alexius was in 1762 al overleden en kan niet aangezien zijn voor Alexander, de veronderstelde zoon van Poulus ,die rond 1800  de kermissen nog afging met dit spel.
  • Na het overlijden van Poulus Alexis, werd de Vier Kroonen overgenomen door:  A. Alexis ofwel Alexis Alexisz , de wat jongere broer van Poulus, die na een dienstverband bij de VOC zich aan lijkt te sluiten bij het Magito-familiebedrijf.
    Deze broer staat ook ingeschreven in het begraafregister als A. Alexis.

De Italiaanse Vertooning maakte een doorstart onder de naam De Vier Kroonen
De Italiaanse Vertooning, waarin gebruik werd gemaakt van bijna levensgrote poppen, lijkt erg veel,  te veel op hoe die ander voorstelling " de Vier Kroonen" beschreven werd.
De Vier Kroonen en de Italiaanse Vertooning kwamen in de zelfde periode in Nederland  op de Kermissen en wat de inhoud betreft gaat het in bede gevallen om perspectiven en levensgrote poppen. Arend Fokke is niet de enige die in de war is geraakt door overal aanwezige Magito's in de Kermiswereld van de achttiende eeuw.

Het lijkt erop dat De Vier Kroonen een voortzetting is van de door Alexis Philippesz en Johannes Alexis Magito in 1727 aangeschafte  Groote Italiaanse Vertooning waarvan de naam al direct na de start met de acteurs uit Antwerpen besmet raakte.

Alexis Philippesz heeft de naam Vier Kroonen niet zelf bedacht . In 1709 zou er  mogelijk een spel met deze naam zijn geweest.  Bovendien stond, zo blijkt uit het Kermisgelden boek van Delft , in 1727 Jacobus Freser  met de Vier Kroonen op de zelfde Kermis in Delft als Johannes Alexis  Magito met de Italaanse Vertooning. Er wordt wel gedacht dat deze Freser en zijn vrouw de Vier Kroonen overgedaan hebben aan Poulus Alexis Magito in 1728, maar die was toen nog niet geboren.  Waarschijnlijker is dat het gaat om Alexis Phiippesz Magito.

De aanname dat Alexis Phillppeszoon  zijn carrière al in 1728  beëindigd heeft, is onjuist gebleken.
Alexis Philippesz heeft tientallenjaren door Nederland  gereisd met zijn Vier Kroonen.
Ook op een andere manier weten we meer van Alexis  en wel uit een satirisch stuk "Alweer een request" geschreven over Pieter Magito en Giovanni Spinacuta. Over Pieter wordt geschreven: "in navolging van zijne in vlugheid, in kunsten en lichamelijke exercitiën beroemde voorvaderen’".

In Delft



Op 25 mei 1728 is Alexis Magito voor het eerst terug te vinden in het register van Delft. In een paardenstal laat hij koorddansende kinderen zien. De kans lijkt groot dat daar op het koord zijn dochter Theresia en zoon Pieter stonden en daar misschien wel hun eerste publieke optreden hadden

1730 Stadsarchief Delft
met  Coorddansers

1731,Stadsarchief Delft
met  Coorddansers

1732 Stadsarchief Delft
met  Coorddansers

1746,Stadsarchief Delft
Met Elextriciteijt

1748 Stadsarchief Delft

1748 Delfshaven, Stadsarchief Delft

Tja u leest het goed, in 1748 stond stamvader Alexis Philippeszoon Magito op de Kermis van Delft en Delfshaven met een Olifant.
Wat te denken van de logistieke problemen om de olifant te verplaatsen en de hoeveelheid voer die aanwezig moest zijn.

1749, Stadsarchief Delft

In 1749 waren bijna exploitanten Magito's / Renau
-Alexis Philippes
-Pieter Magito
-Maria Renau
-Poulus Alexis Magito

Zoals eerder op deze pagina werd gemeld stond Alexis Philippes in 1751 en 1754  met de Vier Kroonen in Hoorn en in 1760 en 1761 in Rotterdam.

Hoe ging het verder met de Italiaanse Vertooning in Nederland?
De Grote Italiaanse Show ging waarschijnlijk verder als de Vier Kroonen, naam van een marionettenspel van Jacobus Freling  dat hij in 1728 van de hand deed en dat wat beschrijving betreft erg veel lijkt op de Italiaanse Vertooning.

Verhalen van tijdgenoten als Arent Fokke leveren meer informatie op dan geregistreerde kermisgelden en de krantenadvertenties. Met de registraties van de kermisgelden en de advertenties is er wel bewijs dat de voorstelling nog tientallen jaren bestond en wordt ook duidelijk dat Arent Fokkes gegevens niet helemaal kloppen. Negentig jaar de Vier Kroonen was wat te lang ingeschat.
In veel steden (Amsterdam en Den Haag, belangrijke Magito steden) kon ik, wat betaald is aan kermisgelden door de exploitanten, niet vinden en in andere steden is wat er is vastgelegd niet eenvoudig of niet terug te vinden van de periode voor ca 1753.

Bij het doorspitten van teruggevonden betaalde Kermisgelden blijkt dat Alexis Phillippes  in 1754 en 1756 met de Vier Kroonen op de Kermis in Hoorn heeft gestaan. In 1756 was zijn zoon Pieter daar ook met een Koorddansvoorstelling. Uit de gegevens van het Rotterdamse Weeshuis vinden we Alexis Philippesz op de lijst voor een voorstelling De Vier Kroonen. We schrijven dan 1761.
Op de kermis in Hoorn staat in 1760 neef Poulus Alexis uit Franeker  met de Vier Kroonen.
In 1762 en 1763 wordt er in Rotterdam geen permissie voor een Kermis gegeven. In 1764  staat Poulus Alexis uit Franeker met de Vier Kroonen ook op de Rotterdamse Kermis. 
Na de Kermis van 1761 in Rotterdam heb ik  geen  spoor meer gevonden van Alexis Philippesz.

Vóór 1750  en tot 1809  begon de kermis van Rotterdam op de laatste maandag van augustus. Maar  de Handelingen van de kerkenraad suggereren de kermis ook wel eerder dan de aangegeven week kon beginnen. Hierop afgaand zou Alexis Philippesz in het najaar van 1761 nog in leven zijn geweest; bijna aan het eind van het Kermisseizoen,  Het zou kunnen dat hij het rustiger aan is gaan doen  en dat Poulus Alexis deze voorstelling kort daarna helemaal van hem heeft overgenomen. Meer over Poulus op zijn pagina

Ik heb Alexis Phillipesz Magito niet kunnen vinden in de Delftse overlijdensregisters. Het kan natuurlijk ook zijn dat hij niet meer rondreisde toen hij wat ouder werd of dat hij in een andere stad begraven werd..

Alexis Alexisz, broer en opvolger van Poulus Alexis,  plaatste meerdere advertenties voor voorstellingen met de Vier Kroonen.
Hieronder de advertenties van 12, 15 en 19 mei 1789. Iedere avond een ander programma en het gaat om beelden van mens grootte en Italiaanse Toneelen.

Kijkend naar de voorstellingen dan waren de Magito's meer dan gemiddeld geschoold en brachten zij het nieuws uit de wereld in de dorpen en de steden en dan blijkbaar ook nog op een artistieke en muzikale manier.

Het doek valt voor de Vier Kroonen, voor de Italiaanse Vertooning



Na mei 1789 heb ik geen advertenties van A. Alexis meer kunnen vinden.  A. Alexis overleed  in juli 1808 , in Workum  84 jaar oud.
De Italiaanse Vertooning / de Vier Kroonen komt  in andere handen en circa 85 jaar naar de aanschaf door Alexis Philippes en Johannes Alexis Magito valt het doek.
De naam van de successtory blijft behouden, maar de levensgrote Italiaanse poppen verdwijnen en worden vervangen door Engelse balletdansers



In Enkhuizen staat een mooi oud pand, een B&B dat De Vier Kroonen heet.
Thomas Magito en Marie Nieuwenhuizen uit Hoorn hadden en gezin met Koorddansers en marionetten spelers en waren nauw verwant aan Alexis Philippesz Magito.
Het kan haast niet anders dan de naam van dit pand is een van de weinige tastbare herinneringen aan de Italiaanse Vertooning